Dưới khán đài
Đường về dài đằng đẵng, hai hàng ngô đồng Pháp xanh rì.
Lâm Triều Tịch đeo ba lô đi dưới những bóng cây. Đi từ bệnh viện đến chỗ tọa đàm không gần lắm, bắt xe hay đi buýt đều được. Nhưng mất cả buổi sáng ở bệnh viện, tọa đàm cho những người học Toán đại học từ con số 0 sớm đã kết thúc từ lâu.
Gió thoảng dịu dàng, nam thanh nữ tú vội vã lướt qua, những mái tóc những vạt áo tung bay trong gió, khiến người ta muốn ăn một que kem.
Lâm Triều Tịch li3m môi, rẽ trái, tấp vào cửa hàng tiện lợi.
Cô mất một lúc đứng trước tủ kem muôn màu để suy nghĩ nên ăn kem Bát Hỉ vị dâu tây hay kem Mộng Long vỏ giòn.
Cửa kéo “tinh” một tiếng rồi mở ra, Bùi Chi bước vào.
Lâm Triều Tịch và cậu đồng thời nhìn nhau, phản ứng đầu tiên là: Duyên phận ma quỷ gì đây
Bùi Chi đang gọi điện thoại, cậu cũng nhìn thấy cô, lịch sự gật đầu chào hỏi rồi đi thẳng về phía tủ nước. Mục tiêu của cậu rất rõ ràng, lấy một chai nước khoáng, ra quầy thu ngân, tiếng thanh toán tít tít, rút tiền trả, nhanh chóng rời đi.
Có lẽ đây là cảnh tượng mà rất lâu về sau Lâm Triều Tịch vẫn không ngừng nhớ lại.
Từ đầu đến cuối, Bùi Chi đều bận nói chuyện điện thoại, cậu thấp giọng nói tiếng Anh trôi chảy, nói những thứ cô nghe chẳng hiểu gì, thái độ nhã nhặn, hoàn toàn không chút khoe khoang.
Cậu rời khỏi quầy thu ngân, nghiêng đầu dùng bả vai kẹp điện thoại, vặn nắp chai nước rồi ngẩng đầu uống một ngụm.
Rõ ràng cô đứng ngay bên cạnh, cậu lại không hề có ý cô nhờ giúp đỡ, trước khi đi còn quên không gật đầu chào cô một cái.
Cửa kéo mở ra lại đóng vào, cậu rời khỏi cửa hàng tiện lợi, đi trên con đường rợp bóng cây.
Lâm Triều Tịch nhìn theo bóng lưng thẳng tắp đi xa dần, cho tới khi mất dạng.
Hơi lạnh của điều hòa trong cửa hàng phả xuống, Lâm Triều Tịch thu hồi tầm mắt, nhìn hàng đồ uống bày trước mắt. Mọi tâm tư thiếu nữ nhen nhóm ban nãy của cô đều tiêu tan sạch sẽ, kể cả nước quả hay Wechat.
Cô không thấy việc Bùi Chi không cúp máy đứng lại nói chuyện với cô có vấn đề gì, gật đầu xã giao là khoảng cách bình thường nhất giữa họ lúc này. Trước kia cô và Bùi Chi có chạm mặt thoáng qua như thế vô số lần, thật ra cũng chẳng sao.
Lâm Triều Tịch mở tủ lạnh, đổi sang một que kem vị dâu ngọt nhất, coi như tự an ủi mình.
____
Đến khi ngồi vào hội trường số 1, ánh đèn tối dần, Lâm Triều Tịch mới láng máng hiểu ra ban nãy Bùi Chi gọi điện cho ai.
Đây là lần thứ ba trong ngày cô gặp Bùi Chi.
Cậu thay sang bộ com-lê màu xám khói kết hợp sơ mi trắng, không thắt cà vạt, trông cực kì khôi ngô sáng sủa.
Hình như trên ve áo cậu cài chiếc huy hiệu đại học Tam Vị, cậu hơi cúi người điều chỉnh máy chiếu với nhân viên hội tường. Ánh mắt chuyên chú, thỉnh thoảng lại nói gì đó với nhân viên, hình ảnh trên màn chiếu lúc được lúc không, sau đó nhanh chóng trở về giao diện ban đầu.
P/np and the search for the impossible
by Andy Howard
Hai hàng chữ màu trắng hiện lên lên trên nền chiếu màu xanh.
Diễn giả Howard, nhà toán học, giáo sư Đại học H, kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm, nghiên cứu sâu về vấn đề P/NP. Nội dung tọa đàm đã được ghi rõ trên tấm biển giới thiệu, chỉ có một điều không được nhắc đến là buổi tọa đàm này sẽ được phiên dịch bởi Bùi Chi.
Chỗ ngồi dưới khán đài tối mịt, Lâm Triều Tịch tựa tay lên thành ghế, bên cạnh là điện thoại đã chuyển sang chế độ yên lặng, màn hình liên tục hiển thị thông báo mới, là ảnh chụp tại sân tập của các fan cuồng nhiệt.
Hoa Quyển mặc đồ thể thao, phô ra các kiểu tư thế sút bóng dưới ánh đèn sân tập, tỏa sáng rạng rỡ.
Lâm Triều Tịch liếc điện thoại lần cuối, bỏ nó sang một bên, ngẩng đầu.
Sáu giờ đúng.
Tọa đàm học thuật không có nghi thức mở màn rườm rà, Bùi Chi cầm mic, đứng lên bục chính giữa sân khấu.
Cậu hơi khom lưng, gửi lời chào tới toàn thể hội trường, gương mặt sáng lên bởi ánh đèn máy chiếu, càng tôn sống mũi thẳng tắp, mặt mày tuấn tú.
Giọng nói bình lặng như nước vang lên: “Những năm 2000, Viện Toán học Clay, Hoa Kỳ đã công bố bảy bài toán thiên niên kỉ, treo thưởng 1 triệu USD cho mỗi bài mong sớm tìm ra lời giải. Đó là khát vọng đỉnh cao của vô số học giả trong giới Toán học, mỗi cách giải của một bài toán đều có thể thay đổi quá trình phát triển của Toán học. Bài toán P/NP cũng là một trong số đó, hôm nay chúng ta may mắn tiếp đón thầy Howard, giáo sư trọn đời khoa Toán học trường Đại học H có mặt tại đây để giới thiệu về bài toán cấp thế giới này.”
Phần giới thiệu của Bùi Chi rất đơn giản, những tràng vỗ tay dưới khán đài vang lên, cậu lui về sau một cách rất tự nhiên.
Ở đây không có fan cuồng.
Tọa đàm mang tính chất phổ cập khoa học, chào đón các tầng lớp chuyên gia đến dự thính, Lâm Triều Tịch ngồi gần cuối, phía trước cô có không ít người lớn tuổi tóc bạc phơ và những gương mặt non nớt của sinh viên. Trong số đó có giảng viên, có giáo sư, còn có học sinh mặc đồng phục trường cấp hai Vĩnh Xuyên, chiếc bàn liền ghế đều đặt giấy bút, mọi người ngẩng đầu vỗ tay.
Giáo sư Howard mập mạp bước lên sân khấu trong tràng pháo tay, đứng trước ánh đèn máy chiếu, tiếng vỗ tay nhỏ dần, ông mỉm cười chào hỏi tất cả mọi người, cũng rất lịch sự giới thiệu phiên dịch viên Bùi Chi.
Hội trường yên tĩnh trở lại, chỉ còn ánh đèn sân khấu.
Giáo sư Howard bắt đầu giảng về định nghĩa bài toán P/NP, họ không không nói về định nghĩa Toán học phức tạp trong buổi tọa đàm phổ cập khoa học, chỉ dùng những khái niệm đơn giản để giải thích.
Nếu P=NP, thì nhân loại sẽ tìm được cách giải của bất cứ bất vấn đề nào với tốc độ cực nhanh.
Ông dẫn vào từ vấn đề trị liệu ung thư, mặc sức mọi người tưởng tượng, giảng giải một phương thức chữa trị không cần dùng hóa trị, chỉ đo lường DNA đã có thể xác nhận đó là DNA của tế bào bình thường hay tế bào ung thư, rồi cứ thế chế tạo ra loại protein đặc biệt có khả năng làm tế bào ung thư chết đói rồi khiến chúng bị bài tiết khỏi cơ thể.
Phương thức trị liệu mới này sẽ có hiệu suất và tính phù hợp cao, không gây tác dụng phụ, quan trọng hơn cả là chi phí thấp, bệnh nhân nào cũng có thể tiếp cận.
Nhưng trước hết, phương pháp vượt sức tưởng tượng này phụ thuộc vào một thuật toán có thể giải quyết vấn đế NP một cách hiệu quả, tức là P=NP.
Lâm Triều Tịch hiểu được tiếng Anh giao tiếp thông thường, cộng thêm giọng nói êm ru của Bùi Chi, cô dần nhìn ra khung trời tươi đẹp hiệu suất cao ấy.
Rốt cuộc cô cũng hiểu những điều Lão Lâm từng nói, nếu có xuất hiện phép tính đó, vậy thì có lẽ sẽ chữa được bệnh Alzheimer vốn được gây ra bởi sự tích tụ Amyloid beta.
Màn chiếu xuất hiện hình ảnh mọi người hoan hô nhảy nhót, khán giả dưới khán đài vỗ tay và mỉm cười.
Chỉ có Bùi Chi và giáo sư Howard vẫn giữ vẻ bình tĩnh như thường.
Sau đó bài thuyết giảng càng đi sâu, từ vấn đề P, NP đến NPC; từ độ phức tạp thời gian đến độ phức tạp thời gian đa thức. Buổi tọa đàm chính thức đi sâu vào lĩnh vực Toán học, ban đầu Lâm Triều Tịch còn hiểu nhờ sự phiên dịch của Bùi Chi, nhưng dần dần, cô bắt đầu thấy khó nuốt.
Tuy giáo sư Howard đã dùng rất nhiều ví dụ thực tế để chứng minh, nhưng Lâm Triều Tịch vốn từ của chuyên ngành của cô chẳng có bao nhiêu, rời khỏi thế giới Toán học quá lâu, thậm chí có chỗ còn chẳng bằng học sinh cấp ba.
Càng đến cuối, diễn giả lẫn dịch giả càng bĩnh tĩnh và tỉnh táo.
Đi sâu vào nội dung cuối cùng thực sự đã quá sức với Lâm Triều Tịch, nhìn những hình ảnh chồng chất loang loáng, cô bắt đầu xuất thần.
Cô cứ cảm thấy dường như trong trí nhớ cũng từng xuất hiện hình ảnh này, lúc đó cô và Bùi Chi ngồi kề vai nhau, Bùi Chi vẫn còn bé, khuôn mặt thanh tú trắng nõn, ánh mắt mơ màng nhìn người đàn ông trung niên trong màn chiếu.
Thời không đảo ngược.
Mười năm sau, cô vẫn ngồi dưới khán đài, còn cậu thì đã đứng trên sân khấu.
Lâm Triều Tịch đeo ba lô đi dưới những bóng cây. Đi từ bệnh viện đến chỗ tọa đàm không gần lắm, bắt xe hay đi buýt đều được. Nhưng mất cả buổi sáng ở bệnh viện, tọa đàm cho những người học Toán đại học từ con số 0 sớm đã kết thúc từ lâu.
Gió thoảng dịu dàng, nam thanh nữ tú vội vã lướt qua, những mái tóc những vạt áo tung bay trong gió, khiến người ta muốn ăn một que kem.
Lâm Triều Tịch li3m môi, rẽ trái, tấp vào cửa hàng tiện lợi.
Cô mất một lúc đứng trước tủ kem muôn màu để suy nghĩ nên ăn kem Bát Hỉ vị dâu tây hay kem Mộng Long vỏ giòn.
Cửa kéo “tinh” một tiếng rồi mở ra, Bùi Chi bước vào.
Lâm Triều Tịch và cậu đồng thời nhìn nhau, phản ứng đầu tiên là: Duyên phận ma quỷ gì đây
Bùi Chi đang gọi điện thoại, cậu cũng nhìn thấy cô, lịch sự gật đầu chào hỏi rồi đi thẳng về phía tủ nước. Mục tiêu của cậu rất rõ ràng, lấy một chai nước khoáng, ra quầy thu ngân, tiếng thanh toán tít tít, rút tiền trả, nhanh chóng rời đi.
Có lẽ đây là cảnh tượng mà rất lâu về sau Lâm Triều Tịch vẫn không ngừng nhớ lại.
Từ đầu đến cuối, Bùi Chi đều bận nói chuyện điện thoại, cậu thấp giọng nói tiếng Anh trôi chảy, nói những thứ cô nghe chẳng hiểu gì, thái độ nhã nhặn, hoàn toàn không chút khoe khoang.
Cậu rời khỏi quầy thu ngân, nghiêng đầu dùng bả vai kẹp điện thoại, vặn nắp chai nước rồi ngẩng đầu uống một ngụm.
Rõ ràng cô đứng ngay bên cạnh, cậu lại không hề có ý cô nhờ giúp đỡ, trước khi đi còn quên không gật đầu chào cô một cái.
Cửa kéo mở ra lại đóng vào, cậu rời khỏi cửa hàng tiện lợi, đi trên con đường rợp bóng cây.
Lâm Triều Tịch nhìn theo bóng lưng thẳng tắp đi xa dần, cho tới khi mất dạng.
Hơi lạnh của điều hòa trong cửa hàng phả xuống, Lâm Triều Tịch thu hồi tầm mắt, nhìn hàng đồ uống bày trước mắt. Mọi tâm tư thiếu nữ nhen nhóm ban nãy của cô đều tiêu tan sạch sẽ, kể cả nước quả hay Wechat.
Cô không thấy việc Bùi Chi không cúp máy đứng lại nói chuyện với cô có vấn đề gì, gật đầu xã giao là khoảng cách bình thường nhất giữa họ lúc này. Trước kia cô và Bùi Chi có chạm mặt thoáng qua như thế vô số lần, thật ra cũng chẳng sao.
Lâm Triều Tịch mở tủ lạnh, đổi sang một que kem vị dâu ngọt nhất, coi như tự an ủi mình.
____
Đến khi ngồi vào hội trường số 1, ánh đèn tối dần, Lâm Triều Tịch mới láng máng hiểu ra ban nãy Bùi Chi gọi điện cho ai.
Đây là lần thứ ba trong ngày cô gặp Bùi Chi.
Cậu thay sang bộ com-lê màu xám khói kết hợp sơ mi trắng, không thắt cà vạt, trông cực kì khôi ngô sáng sủa.
Hình như trên ve áo cậu cài chiếc huy hiệu đại học Tam Vị, cậu hơi cúi người điều chỉnh máy chiếu với nhân viên hội tường. Ánh mắt chuyên chú, thỉnh thoảng lại nói gì đó với nhân viên, hình ảnh trên màn chiếu lúc được lúc không, sau đó nhanh chóng trở về giao diện ban đầu.
P/np and the search for the impossible
by Andy Howard
Hai hàng chữ màu trắng hiện lên lên trên nền chiếu màu xanh.
Diễn giả Howard, nhà toán học, giáo sư Đại học H, kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm, nghiên cứu sâu về vấn đề P/NP. Nội dung tọa đàm đã được ghi rõ trên tấm biển giới thiệu, chỉ có một điều không được nhắc đến là buổi tọa đàm này sẽ được phiên dịch bởi Bùi Chi.
Chỗ ngồi dưới khán đài tối mịt, Lâm Triều Tịch tựa tay lên thành ghế, bên cạnh là điện thoại đã chuyển sang chế độ yên lặng, màn hình liên tục hiển thị thông báo mới, là ảnh chụp tại sân tập của các fan cuồng nhiệt.
Hoa Quyển mặc đồ thể thao, phô ra các kiểu tư thế sút bóng dưới ánh đèn sân tập, tỏa sáng rạng rỡ.
Lâm Triều Tịch liếc điện thoại lần cuối, bỏ nó sang một bên, ngẩng đầu.
Sáu giờ đúng.
Tọa đàm học thuật không có nghi thức mở màn rườm rà, Bùi Chi cầm mic, đứng lên bục chính giữa sân khấu.
Cậu hơi khom lưng, gửi lời chào tới toàn thể hội trường, gương mặt sáng lên bởi ánh đèn máy chiếu, càng tôn sống mũi thẳng tắp, mặt mày tuấn tú.
Giọng nói bình lặng như nước vang lên: “Những năm 2000, Viện Toán học Clay, Hoa Kỳ đã công bố bảy bài toán thiên niên kỉ, treo thưởng 1 triệu USD cho mỗi bài mong sớm tìm ra lời giải. Đó là khát vọng đỉnh cao của vô số học giả trong giới Toán học, mỗi cách giải của một bài toán đều có thể thay đổi quá trình phát triển của Toán học. Bài toán P/NP cũng là một trong số đó, hôm nay chúng ta may mắn tiếp đón thầy Howard, giáo sư trọn đời khoa Toán học trường Đại học H có mặt tại đây để giới thiệu về bài toán cấp thế giới này.”
Phần giới thiệu của Bùi Chi rất đơn giản, những tràng vỗ tay dưới khán đài vang lên, cậu lui về sau một cách rất tự nhiên.
Ở đây không có fan cuồng.
Tọa đàm mang tính chất phổ cập khoa học, chào đón các tầng lớp chuyên gia đến dự thính, Lâm Triều Tịch ngồi gần cuối, phía trước cô có không ít người lớn tuổi tóc bạc phơ và những gương mặt non nớt của sinh viên. Trong số đó có giảng viên, có giáo sư, còn có học sinh mặc đồng phục trường cấp hai Vĩnh Xuyên, chiếc bàn liền ghế đều đặt giấy bút, mọi người ngẩng đầu vỗ tay.
Giáo sư Howard mập mạp bước lên sân khấu trong tràng pháo tay, đứng trước ánh đèn máy chiếu, tiếng vỗ tay nhỏ dần, ông mỉm cười chào hỏi tất cả mọi người, cũng rất lịch sự giới thiệu phiên dịch viên Bùi Chi.
Hội trường yên tĩnh trở lại, chỉ còn ánh đèn sân khấu.
Giáo sư Howard bắt đầu giảng về định nghĩa bài toán P/NP, họ không không nói về định nghĩa Toán học phức tạp trong buổi tọa đàm phổ cập khoa học, chỉ dùng những khái niệm đơn giản để giải thích.
Nếu P=NP, thì nhân loại sẽ tìm được cách giải của bất cứ bất vấn đề nào với tốc độ cực nhanh.
Ông dẫn vào từ vấn đề trị liệu ung thư, mặc sức mọi người tưởng tượng, giảng giải một phương thức chữa trị không cần dùng hóa trị, chỉ đo lường DNA đã có thể xác nhận đó là DNA của tế bào bình thường hay tế bào ung thư, rồi cứ thế chế tạo ra loại protein đặc biệt có khả năng làm tế bào ung thư chết đói rồi khiến chúng bị bài tiết khỏi cơ thể.
Phương thức trị liệu mới này sẽ có hiệu suất và tính phù hợp cao, không gây tác dụng phụ, quan trọng hơn cả là chi phí thấp, bệnh nhân nào cũng có thể tiếp cận.
Nhưng trước hết, phương pháp vượt sức tưởng tượng này phụ thuộc vào một thuật toán có thể giải quyết vấn đế NP một cách hiệu quả, tức là P=NP.
Lâm Triều Tịch hiểu được tiếng Anh giao tiếp thông thường, cộng thêm giọng nói êm ru của Bùi Chi, cô dần nhìn ra khung trời tươi đẹp hiệu suất cao ấy.
Rốt cuộc cô cũng hiểu những điều Lão Lâm từng nói, nếu có xuất hiện phép tính đó, vậy thì có lẽ sẽ chữa được bệnh Alzheimer vốn được gây ra bởi sự tích tụ Amyloid beta.
Màn chiếu xuất hiện hình ảnh mọi người hoan hô nhảy nhót, khán giả dưới khán đài vỗ tay và mỉm cười.
Chỉ có Bùi Chi và giáo sư Howard vẫn giữ vẻ bình tĩnh như thường.
Sau đó bài thuyết giảng càng đi sâu, từ vấn đề P, NP đến NPC; từ độ phức tạp thời gian đến độ phức tạp thời gian đa thức. Buổi tọa đàm chính thức đi sâu vào lĩnh vực Toán học, ban đầu Lâm Triều Tịch còn hiểu nhờ sự phiên dịch của Bùi Chi, nhưng dần dần, cô bắt đầu thấy khó nuốt.
Tuy giáo sư Howard đã dùng rất nhiều ví dụ thực tế để chứng minh, nhưng Lâm Triều Tịch vốn từ của chuyên ngành của cô chẳng có bao nhiêu, rời khỏi thế giới Toán học quá lâu, thậm chí có chỗ còn chẳng bằng học sinh cấp ba.
Càng đến cuối, diễn giả lẫn dịch giả càng bĩnh tĩnh và tỉnh táo.
Đi sâu vào nội dung cuối cùng thực sự đã quá sức với Lâm Triều Tịch, nhìn những hình ảnh chồng chất loang loáng, cô bắt đầu xuất thần.
Cô cứ cảm thấy dường như trong trí nhớ cũng từng xuất hiện hình ảnh này, lúc đó cô và Bùi Chi ngồi kề vai nhau, Bùi Chi vẫn còn bé, khuôn mặt thanh tú trắng nõn, ánh mắt mơ màng nhìn người đàn ông trung niên trong màn chiếu.
Thời không đảo ngược.
Mười năm sau, cô vẫn ngồi dưới khán đài, còn cậu thì đã đứng trên sân khấu.
Bình luận chương 71
Chia sẻ cảm nhận về chương 71 “Dưới khán đài”