6: Phương Trình

Mùi canh cá trích nấu đậu trong nhà vẫn chưa tản hết.

Lâm Triều Tịch quay về phòng mình, đêm khuya tĩnh lặng, trên bàn học là tài liệu ôn tập cho kì thi dành cho giáo viên.
Từ sau khi bị bệnh, Lão Lâm chẳng khác gì mấy ông thầy bói.
Có lúc đột nhiên nhớ lại chuyện cũ, có khi lại đun xúp gà, thi thoảng còn bất chợt tự vấn tâm linh.

Lâm Triều Tịch ra sức phù phép mình không thèm nghĩ đến mấy câu cuối cùng của Lão Lâm, nhưng làm sao mà không nghĩ đến cho được cơ chứ?
Thân là con gái của người công tác trong ngành Toán học, quả thật nền tảng Toán của cô không hề kém.
Khi còn nhỏ, không chỉ Lão Lâm ngang ngược nhồi Toán vỡ lòng cho cô, bản thân cô cũng rất hứng thú với Toán, thậm chí mỗi buổi đến lớp ôn Olympic Toán còn vui vẻ vô cùng.
Nếu kiên trì tiếp tục đi theo con đường thời niên thiếu, dù không đến mức trở thành người giỏi giang như Bùi Chi nhưng ít nhất cũng không tự ti khi đối mặt với đề Toán ấy.
Nhưng chẳng biết từ khi nào, cô dần dần không học nữa, không mở bất cứ quyển sách nào ở thư viện có nội dung liên quan đến Toán học.
Cô sợ Toán, sợ hãi lẫn chán ghét, cô luôn cho rằng đây là lĩnh vực của thiên tài, người phàm khó lòng với tới.
Nhớ đến quãng thời gian ấy, Lâm Triều Tịch rét run cả người, nhanh chóng ngăn chặn dòng suy nghĩ miên man.
Con đường trước kia đã rẽ ngang rẽ dọc, đành phải đi tiếp thôi.

Quan trọng nhất bây giờ vẫn là đồng chí Lão Lâm.
Lâm Triều Tịch vỗ vỗ hai má, mở máy tính lên tìm kiếm tài liệu về cách bố trí môi trường sống cho bệnh nhân Alzheimer, khi bận rộn thì sẽ không rảnh rang để nghĩ ngợi linh tinh nữa.
Biểu hiện của Alzheimer là suy giảm những kí ức gần, song những kí ức từ xa xưa có thể sẽ được gợi lại.
Có thể dùng cách đặt những món đồ khiến người bệnh cảm thấy thoải mái vui vẻ ở những nơi dễ thấy, chẳng hạn như ảnh lưu niệm, loài cây yêu thích…
Ngoài ra bệnh nhân Alzheimer thường không nhận ra được đâu mới là nhà mình, cho nên cần tạo những đánh dấu đặc thù ở trước cửa nhà, giúp họ dễ phân biệt.
Lâm Triều Tịch xé một tờ giấy nhớ, ghi chép hết lại.
Những món đồ có thể khiến Lão Lâm thấy thoải mái vui vẻ, lại còn gợi lại chuyện xưa?

Chẳng nhẽ cô phải tìm cái gì liên quan đến quá trình chứng minh định lí cuối cùng của Fermat treo lên tường?
Nghĩ đến cảnh sau này tường nhà kín mít định lí công thức Toán học, chắc là phiêu lắm đây.
Lâm Triều Tịch xem xong một đống tài liệu, tổng kết lại những điều quan trọng.

Vấn đề hàng đầu vẫn là Lão Lâm rất hay quên mang chìa khóa, thực ra chỉ cần đổi sang khóa vân tay là có thể giải quyết được.
Nhưng nơi hiện tại bố con cô sống là khu dân cư kiểu cũ, có cả trăm dãy nhà, bên dưới mỗi dãy có một khoảnh sân, nếu Lão Lâm đi đâu về nhìn thấy những cái sân giống nhau y như đúc thì sẽ rất dễ lẫn lộn.
Phải đánh dấu lên cả cửa lẫn tường…
Cô nhét giấy nhớ vào túi, thay giày đi ra ngoài.
Đã vào đêm, đèn đường khu dân cư cũ leo lét, ngoài tiếng đánh nhau của mèo hoang thì chẳng còn âm thanh nào khác.
Cô đi ngang qua giếng trời, vén dây bìm bịp leo trên khung cửa ra, đứng trước bức tường phía sân.
Bên cạnh chân cô là một hộp phấn.
Cô ngẩng đầu, ngắm nghía bức tường.
Ngày bé, khi ấy nhà cô vẫn là một nhà trệt nhỏ ở trung tâm thành phố, tuy hay mưa dột nhưng có một cái giếng trời.

Ban ngày Lão Lâm đi làm, buổi tối ăn cơm ngoài quán.
Đúng 9 giờ tối, cô sẽ ngồi ngoài cửa chờ Lão Lâm.
Trời sao đêm hè tuyệt đẹp, Lão Lâm sẽ mang món ăn vặt gì đó về, cũng chẳng thấy mỏi mệt chút nào.
Hai bố con ngồi dưới giàn mướp tươi tốt cùng nhau ăn, lần nào Lão Lâm cũng tranh với cô, cực kì trơ trẽn…
Lão Lâm sẽ vừa ăn vừa kể mấy mẩu chuyện khoa học đủ các lĩnh vực.

Nào là Pasteur phát hiện ra tính bất đối xứng của tinh thể axit-clohiđric, nào là Franklin và cột thu lôi…
Các bạn nhỏ sống xung quanh sẽ đến nghe cùng, dù sao thì những câu chuyện Lão Lâm kể thực sự rất thú vị.
Thế nhưng có một lần rất buồn cười.

Lão Lâm đang kể chuyện thì bị một đứa nhóc có bố là giáo sư vặc lại.
Trẻ con mới vào tuổi dậy thì còn đáng sợ hơn cả đám thiếu niên, bạn nhỏ nói những thứ Lão Lâm kể chẳng được ích lợi quái quỷ gì hết, khoa học chân chính thâm sâu vô cùng, Lão Lâm toàn lấy mấy câu chuyện ngu ngốc ra lừa bọn họ.
Thực ra cũng chẳng sai…
Thế nhưng bạn nhỏ kia bắt đầu ngâm nga đọc ba định luật của Niu-tơn với định lí Pi-ta-go gì gì đó, thế này thì đúng là hơi đáng sợ.
Từ đầu đến cuối Lão Lâm không lên tiếng, chỉ tủm tỉm lắng nghe.

Khi bạn nhỏ ấy đọc xong một tràng công thức, Lão Lâm đứng lên, làm một việc mà đến bây giờ Lâm Triều Tịch nhớ lại vẫn cảm thấy cực kì “nổi loạn dậy thì”.
Dắt tay bạn nhỏ đi ra cổng, nhặt một viên gạch đỏ ven đường, viết lên tường một công thức.
E=mc2
Lão Lâm: “Biết đây là gì không?”
“Anh-xtanh!” Bạn nhỏ kiêu ngạo nói: “Thuyết tương đối!”
Lão Lâm không tỏ ý kiến, cầm viết gạch viết lên tường một công thức phức tạp hơn chút, hỏi: “Còn cái này.”
Công thức thứ hai bắt đầu bằng chữ R, thêm số nhỏ trên đầu và dưới chân.
Lâm Triều Tịch nhìn mà đơ luôn, cậu bạn cũng không thốt ra lời.
Nhưng dừng ở ngay giây phút này thì đã chẳng phải Lão Lâm, ông tiếp tục viết, cái thứ ba là một biểu thức, dùng dấu ngoặc để gom các thứ lại…
Đằng nào Lâm Triều Tịch cũng không hiểu.
Viết xong cái thứ ba Lão Lâm vẫn chưa ngừng, những công thức định lí phương trình tiếp theo đã không thể dùng ngôn ngữ bình thường để hình dung.
Từng hàng công thức nhảy múa theo mẩu gạch trong tay, dần dần hiện lên theo ánh đèn đường nhàn nhạt, chúng nó dài mãi dài mãi, cho đến khi kín cả bức tường.
Cuối cùng, Lão Lâm vứt mẩu gạch cụt lủn đi, nói với cậu bé: “Nhóc đọc tiếp đi chứ?”
Vẻ mặt Lão Lâm rất “nổi loạn dậy thì”, rất kiêu ngạo.
Mà cậu bé thì đỏ bừng mặt, nghẹn cứng họng.

Một lát sau, Lão Lâm chậm rãi đi đến phương trình thứ hai bắt đầu bằng chữ R, ngữ khí bình tĩnh ngoài dự đoán
Lão Lâm nói: “Đây là phương trình trường trong thuyết tương đối rộng.”
“Đây là biểu thức của thuyết tương đối hẹp.”
“Đây là phương trình Dirac.”
“Đây là định lí Chern-Gauss-Bonnet.”
“Đây là phương trình Lorenz.”
“…”
“Đây là các phương trình Maxwell.”
Cuối cùng, Lão Lâm dềnh dàng trở lại với E=mc2, nói: “Mà cái này không phải thuyết tương đối, nó là phương trình khối lượng-năng lượng của Anh-xtanh.”
Nói đến câu này, cậu nhóc bật khóc òa lên.

Các bạn nhỏ nhìn bức tường kín công thức, bối rối chẳng biết làm sao.
Lúc ấy Lão Lâm ngồi xổm xuống trước mặt cậu bé, dùng mu bàn tay bụi bặm lau nước mắt cho chú nhóc, còn hỏi: “Sao mà phải khóc?”
Bạn nhỏ bị trêu tức chết, ngoài khóc ra không còn nói được gì khác.
Lão Lâm lầu bầu: “Cảm thấy chú lớn đùng còn bắt nạt nhóc, thấy mất mặt với các bạn, hay là cảm thấy mấy công thức này quá khó?”
“Nhưng rõ ràng ban nãy nhóc cũng làm việc tương tự với chú trước mặt các bạn mà.”
“Cậy mình có trí nhớ tốt mà huênh hoang khoe khoang có phải rất đáng ghét không?”
Chú bé còn khóc to hơn nữa, Lâm Triều Tịch nhìn xung quanh, sợ người nhà nhóc con chạy ra đánh Lão Lâm.
Nhưng đây là Lão Lâm mà, để ý mấy cái đó mới là lạ.
“Sẽ luôn luôn có người có trí nhớ tốt hơn nhóc nhiều.” Lão Lâm nói.
“Trong khi nhóc chỉ nhớ công thức bề ngoài, tự dưng lại có người nhảy từ đâu ra đọc được nhiều công thức hơn sẽ khiến nhóc đau lòng muốn chết.”
“Bởi vì sao? Bởi vì thực ra nhóc hoàn toàn không biết gì.”
“Đọc thuộc công thức, nhóc sẽ chỉ có được mấy dòng chữ như vẽ bùa và ánh mắt ngưỡng mộ khen ngợi từ người khác, nhưng trên thực tế, những thứ ấy…” Lão Lâm chỉ bức tường trước mặt, một tay lại chỉ lên biển trời đầy sao trên đỉnh đầu: “Là cái kia.”
“Ngôi sao?”
Lâm Triều Tịch lẩm bẩm, ngay lập tức nhận được cái trừng mắt của bố già.
“Xin hãy gọi là vũ trụ.”

“Vầng.”
Nếu tiếp theo các bạn nhỏ lại hỏi vũ trụ là gì thì câu chuyện này sẽ dài dằng dặc mất.

Rất hiển nhiên, đã 9 giờ tối, hầu hết các cô bé cậu bé không còn nhẫn nại để nghe một thanh niên thao thao kể về từng công thức phía sau chân lí của vũ trụ.
Cho nên khi Lão Lâm kể đến định lí Pi-ta-go, đám trẻ đã giải tán gần hết.
Lão Lâm đang kể rất hào hứng, đến lúc nhìn lại chỉ thấy trước mặt còn mỗi cậu bé khóc thút thít ban nãy.
Lâm Triều Tịch ngồi xổm ở cửa nhìn bọn họ, ngáp một cái.
Thế là Lão Lâm ném gạch đi, bắt đầu tổng kết câu chuyện: “Tóm lại, chỉ mỗi đọc thuộc công thức thì chẳng có ý nghĩa gì.

Tuổi của mấy nhóc chưa thể hiểu hết hàm nghĩa thực sự phía sau chúng nó, cho nên chú mới kể mấy câu chuyện khoa học hay hay, có vấn đề gì không?”
Lâm Triều Tịch: “…”
Cậu nhóc: “Cháu… bố cháu nói… phải thuộc.”
“Bố nhóc nói không đúng bằng bố con bé nói.”
Khi ấy cô buồn ngủ ngã trái ngã phải, nhưng vẫn nhớ mang máng Lão Lâm chỉ vào cô, nói một cách kiêu ngạo.
Tóm lại đây một câu chuyện rất có ấn tượng trong trí nhớ cô.
Một Lão Lâm sẽ hăm hở túm lấy bạn nhỏ tiến hành quá trình tẩy não bằng giáo dục khoa học.
Và cô vẫn còn rất nhỏ, trước mắt là đường đời tuy dài nhưng ngập tràn cơ hội.
Chứ không phải như lúc này…
Hoàn toàn không phải.
Di động rung lên, Lâm Triều Tịch thôi ngơ ngẩn.
Mở màn hình, một thông báo tin nhắn Wechat xuất hiện.
Tiểu Lưu: [Bố anh quen chủ nhiệm khoa Não bệnh viện số 6, ngày mai đi ăn cùng anh, anh giới thiệu cho em.]
Nắm chặt di động, nhìn lên, cô hít một hơi thật sâu.
Trước mắt là cửa gỗ tối sậm, cô cúi xuống nhặt viên phấn trên mặt đất, viết lên tường công thức đầu tiên mà năm xưa Lão Lâm đã viết.
E=mc2.