Cuộc sống mới không phải đều tươi đẹp
Lại bắt đầu tìm việc quả rất khó khăn. Người phụ nữ đã
có chồng con, nếu còn trẻ đẹp, chắc cũng không khó lắm. Nếu có trình độ cao,
một tấm bằng giá trị thì cơ hội sẽ nhiều hơn chăng? Nhìn thấy người tìm việc
đông như kiến, Thuấn Nhân không khỏi lo lắng.
Cô cân nhắc không biết có nên dùng số tiền tích cóp được để học lên thạc sĩ không, nhưng chuyên ngành ngôn ngữ, cho dù có học đến tiến sĩ, cũng không mấy thiết thực.
Dựa vào kinh nghiệm làm việc của mình, Thuấn Nhân có thể đảm nhiệm được chức trưởng ban biên tập. Nhưng bên tuyển người lại không cho Thuấn Nhân cơ hội đó, chỉ cho cô đảm nhiệm chức nhân viên quèn. “Cô đã kết hôn, lại có con rồi, còn do dự cái gì?” Người phỏng vấn nói với cô. “Cô cũng khá ưa nhìn, nếu không tận dụng điểm này thì tiếc quá. Chỉ cần cô nghĩ thoáng, trong vòng một năm, biệt thự cũng có thể mua được.”
Nếu bây giờ Thuấn Nhân vẫn là cô bé mơ mộng ở huyện Uyển, nếu là một cô gái sau hai năm tay trắng làm nên cơ nghiệp, Thuấn Nhân sẽ tin tưởng tuyệt đối, sẽ không ngừng thán phục “trí tuệ và sự cố gắng” của cô, sẽ chửi rủa vào sự ngu dốt và lười biếng của mình. Nhưng giờ Thuấn Nhân hiểu, tất cả những thứ gọi là trí tuệ hay cố gắng cũng chỉ là việc “nghĩ thoáng” mà thôi. Nếu “nghĩ thoáng”, Thuấn Nhân có thể trở thành một hình mẫu của “trí tuệ và sự cố gắng”.
Thuấn Nhân là người “nghĩ không thoáng”, cho dù thất bại, cô cũng không cam tâm.
Không có thu nhập, cô đành rút tiền tiết kiệm dùng dần. Triệu Chấn Đào biết tin Thuấn Nhân thất nghiệp cũng không nói gì, chỉ rút tiền sinh hoạt hàng tháng xuống còn ba nghìn tệ, lý do là Thuấn Nhân không ra ngoài làm việc, chi tiêu cũng sẽ ít đi. Bà Triệu vẫn lấy tiền lương hàng tháng của Thuấn Nhân, Nhan Nhan mỗi ngày một lớn, phải tiêu nhiều hơn. Tiền trong sổ tiết kiệm càng ít đi, Thuấn Nhân vô cùng lo lắng.
Cô đến xin bán hàng ở siêu thị, đứng bán ở gian hàng nước hoa. Mỗi ngày làm nửa buổi, tuy thu nhập rất thấp nhưng cũng được tính là có đầu vào. Lý Triệt có lúc đến thăm cô, thỉnh thoảng lại mua vài lọ, tỏ ý muốn cảm ơn sự giúp đỡ của cô.
Anh ta nói với Thuấn Nhân, vợ chồng Châu Văn mới cưới, đang đi hưởng tuần trăng mật, ngày kia sẽ tới Bắc Kinh, muốn gặp bạn cũ. Thuấn Nhân vui lắm, nhưng lại dặn Lý Triệt đừng kể chuyện của mình cho Châu Văn nghe.
Lý Triệt mở nắp lọ nước hoa, đưa lên mũi, hít một hơi sâu, mùi hương rất quyến rũ. Anh ta xoa tay lên quần áo mình, nói: “Đương nhiên rồi, chả nhẽ anh lại hay buôn chuyện thế à? Nói thật nhé, em bỏ thằng đó đi, loại chồng như hắn chẳng đáng giữ lại. Cứ cho là hắn có cả núi vàng đi chăng nữa thì em cũng chẳng sơ múi được đồng nào. Đã đành không đưa tiền cho em thì cũng phải đưa em đi gặp vài khách hàng, từ trước tới nay chắc lão ta không đưa em đi tiếp khách hàng cùng lần nào nhỉ?”
Lý Triệt hơi ngạc nhiên, bởi Thuấn Nhân cũng không thèm phản đối, anh ta tiếp tục: “Em không nghĩ lão ta có vấn đề à? Anh đi uống rượu thường nhìn thấy lão ta vào quán bar. Cứ sống thế này chẳng có nghĩ gì, ly hôn đi, lấy công tử nhà họ Thời đi. Anh chỉ muốn tốt cho em thôi, đến lúc đó em sẽ phải cảm ơn anh đấy.”
Thuấn Nhân lấy chiếc hộp, để lọ nước hoa vào: “Anh ấy ra nước ngoài rồi, bọn em không còn liên lạc nữa.”
Lý Triệt gõ tay lên tủ kính như đang chơi đàn: “Anh có số của cậu ta, có cả email nữa, em thử liên lạc với cậu ta xem.”
Thuấn Nhân lắc đầu, lúc sau mới nói: “Chờ Nhan Nhan lớn một chút, em sẽ nói cho nó nghe, nếu nó không phản đối, em sẽ ly hôn.”
Lý Triệt nói: “Nhan Nhan không thể thích người bố kiểu đó được, lão ta có bao giờ lo cho con bé đâu!” Lý Triệt bỗng cong lưng xem thái độ của Thuấn Nhân, cô đang ngồi gói hộp nước hoa, anh ta hỏi như dò xét: “Ly hôn xong lấy anh nhé, thực ra anh rất hối hận vì ngày đó đã chia tay em.”
Không ngẩng lên, Thuấn Nhân vẫn cắm cúi thắt chiếc nơ trên cái hộp, nói: “Anh đừng có dại mà lấy một người đã ly hôn, lại đang phải nuôi con như em, chắc anh không muốn mình bị thiệt đâu.”
Lý Triệt vẫn gõ tay trên mặt kính, cười nói: “Thôi anh đi đây, tối ngày kia mời vợ chồng Châu Văn đi ăn, về nhà, anh sẽ nhắn cho em địa chỉ.”
Chồng của Châu Văn là thầy giáo dạy toán. Hai người đều có khuôn mặt tròn, lại đeo kính cận, nhìn gương mặt cứ như đang cười. Họ đều bằng lòng với cuộc sống hiện tại. Những kiến trúc đồ sộ ở Bắc Kinh khiến họ không ngớt trầm trồ khen ngợi, nhưng đó cũng chỉ là tâm trạng của du khách từ xa tới, chứ không hề cảm thấy thành phố này có mối liên quan gì tới họ, họ nói bằng tiếng địa phương khi kể về con người và cảnh vật quen thuộc nơi họ ở, dường như không muốn rời xa thiên đường thuộc về họ.
“Giờ tỉnh mình thay đổi nhanh chóng, có thời gian, các cậu nên quay về thăm quê”, Châu Văn nói. “Cô cậu nhờ tớ mang cho cậu ít quần áo, cô ấy mua ở Hông Kông đấy, nhưng tớ lại quên ở khách sạn rồi, lát nữa về lấy nhé.”
Tiểu Ngô nhìn thấy Thuấn Nhân, không giấu nổi sự ngạc nhiên: “Châu Văn, sao từ trước tới nay em không hề nói với anh là em có cô bạn xinh như diễn viên điện ảnh thế này?”
Châu Văn lấy đôi đũa, gõ anh ta một cái. Tiểu Ngô hỏi Thuấn Nhân: “Nghe nói em đã kết hôn, chồng em làm gì thế? Bảo anh ta tới đây ăn cơm cùng đi.”
Lâu lắm rồi Thuấn Nhân mới vui như thế này, lời mời của Tiểu Ngô rất nhiệt tình, nhưng mời Triệu Chấn Đào đến ăn bữa cơm họp mặt với bạn bè mình, cô không biết Chấn Đào sẽ có thái độ gì. Thuấn Nhân do dự rồi gọi vào số của Chấn Đào, mới “a lô” một tiếng, Châu Văn đã giằng lấy điện thoại, nói lớn: “Em là bạn thân nhất của Thuấn Nhân thời trung học, hẹn anh đúng nửa tiếng nữa phải có mặt ở số 202 đường Bạch Lộ. Nếu không sẽ để anh về dỗ con thay Thuấn Nhân đấy!”
Thuấn Nhân vội vàng giật lại điện thoại, nói với Triệu Chấn Đào: “Anh đến muộn một chút cũng không sao, em biết anh nhiều việc mà.”
Giọng Triệu Chấn Đào có vẻ nặng nề: “Sao bạn cô chẳng có chút lịch sự nào thế? Tôi không muốn quen mấy người vớ vẩn đấy. Tôi đang bận tiếp lãnh đạo. Ăn xong, cô về nhà nhanh đi, mẹ tôi đang ở nhà một mình trông cháu đấy!”
Thuấn Nhân quay người đi chỗ khác, nói nhỏ vào điện thoại: “Anh không đến được một lát sao? Ngồi mười phút thôi cũng được.”
Triệu Chấn Đào vội tắt máy.
Thuấn Nhân cẩm điện thoại, miệng vẫn nở nụ cười: “Ồ, anh đang họp à? Không sao, anh không cần phải vội vàng làm gì, đều là chỗ bạn bè thân thiết cả, đừng có ngại.” Nói rồi, cô bỏ điện thoại xuống, quay ra nói với Châu Văn: “Anh ấy nhờ mình gửi lời chào đến các bạn, anh ấy ngại quá, vì không đến được, có thời gian mời các bạn ăn bữa cơm thân mật sau.”
Châu Văn và Tiểu Ngô thể hiện rõ thái độ thất vọng. Tiểu Ngô nói: “Hay là chúng ta đợi anh ấy đi, muộn một chút cũng không sao, em xem, bọn anh ở xa tới, phải gặp một lần để làm quen chứ?”
Thuấn Nhân cười nói: “Lần sau đi. Nhan Nhan đang ở nhà, nó bám mẹ lắm, em phải về với nó.”
Châu Văn nói: “Tớ đến nhà cậu ở nhé, có nhiều chuyện muốn tâm sự với cậu lắm, hơn nữa tớ cũng muốn nhìn thấy cô công chúa nhỏ của cậu.”
Thuấn Nhân hơi khó xử, nhưng không tìm được lý do từ chối.
Châu Văn vui vẻ, trên đường mua rất nhiều đồ chơi và bánh trái. Về đến nhà, bà Triệu nhìn Châu Văn từ đầu đến chân, Châu Văn chào bà ta một tiếng, bà ta mặt lạnh như tiền đáp trả một câu rồi cầm lấy túi quà đi mất.
Thuấn Nhân dẫn Châu Văn vào phòng khách, mở tủ lấy chăn gối, Châu Văn bế Nhan Nhan nựng nịu. Thuấn Nhân để chiếc chăn nhung trên giường, rồi lấy bộ bọ ga gối ra hỏi Châu Văn: “Cậu thích bộ ga nào, tớ bọc lại cho.”
Châu Văn chọn bộ hoa nhỏ màu xanh, nói: “Anh ấy không tốt với cậu phải không? Thực ra lúc đầu tớ đã cảm thấy cậu không được hạnh phúc, nhìn cậu không giống một người phụ nữ hạnh phúc.”
Thuấn Nhân giũ áo gối, lồng ruột gối vào.
Châu Văn nói: “Đời người thật buồn cười, sao chồng cậu không biết trân trọng những thứ mình đang có? Anh ấy lại đặt mình nằm ngoài vòng hạnh phúc như thế, cứ coi như ngày đó cậu chưa trưởng thành, không biết mình muốn gì. Nhưng bây giờ thì quá hiểu biết rồi. Còn kịp đấy Thuấn Nhân, đừng buông xuôi.”
Nhan Nhan đã ngủ say, Châu Văn đặt nó lên giường, đắp chăn cho nó, rồi đến giúp Thuấn Nhân bọc đệm: “Loại đàn ông phải vật lộn trên thương trường rất vô tình, không tâm lý nhất đấy. Người buôn bán, làm ăn coi trọng nhất là lợi nhuận, sao lại trói buộc đời mình vào loại đàn ông cục cằn như thế chứ?”
“Những lời này nghe có vẻ tiêu cực, ngành nghề nào mà chẳng có người tốt, kẻ xấu, cậu đừng vơ đũa cả nắm như thế.” Thuấn Nhân nói giống như đang chúc phúc cho chính mình, đầu gật gật: “Kiếp sau, nhất định tớ sẽ hạnh phúc!”
Châu Văn hỏi: “Nuôi Nhan Nhan một tháng mất khoảng bao nhiêu tiền? Tớ định sang năm sẽ sinh em bé, lương của tớ và Tiểu Ngô cộng lại khoảng năm nghìn tệ, có khi được thưởng thêm. Vợ chồng tớ còn phải trả góp nhà mỗi tháng hai nghìn ba trăm tệ, còn lại không biết có đủ nuôi một đứa trẻ không. Cậu ở thành phố lớn thế này, nuôi một đứa trẻ chắc phải mất nhiều tiền lắm nhỉ?”
Thuấn Nhân nói: “Cũng đành vậy thôi, ai cũng muốn cho con mình vào học trường tốt nhất, tốn kém chút cũng phải cố gắng thôi. Gửi nhà trẻ công lập thì rẻ hơn, mỗi tháng khoảng sáu, bảy trăm tệ, nhưng đông lắm, không tới lượt mình, nhà trẻ tư tính riêng tiền xây dựng cũng phải nộp hai mươi bảy nghìn tệ, chưa nói đến sau này phải nộp học phí rồi tiền đóng góp hàng tháng. Cộng thêm những khoản khác, mỗi tháng nhiều hơn cả tiền lương của tớ, nuôi một đứa con tốn kém quá!”
Châu Văn như nhớ ra điều gì đó, vội hỏi: “Cậu làm ở đâu thế? Nghe Lý Triệt nói là ở một tòa soạn, thế thì tốt quá còn gì.”
Thuấn Nhân bọc xong vỏ đệm, lấy tay vuốt vuốt cho phẳng lại: “Cậu đừng hỏi nhiều nữa. Thật đấy, cậu và Tiểu Ngô trông rất hạnh phúc, hãy trân trọng nhé!”
Vợ chồng Châu Văn rời Bắc Kinh, Thuấn Nhân bế Nhan Nhan ra ga tiễn. Trước khi lên tàu, Châu Văn ôm chặt lấy Thuấn Nhân nói: “Có thời gian thì quay lại thăm bọn tớ nhé!”
Tàu dần chuyển bánh, Châu Văn đứng bên cửa sổ nghiêng người vẫy tay chào, rồi lấy điện thoại ra hiệu.
Lúc này Thuấn Nhan mới nhìn thấy tin nhắn của Châu Văn: “Tớ cho cậu mười nghìn tệ, tớ để nó trong túi áo của Nhan Nhan. Tớ biết, cậu đang khó khăn, trước mặt tớ chỉ có thể giúp cậu từng ấy thôi, đừng chê ít nhé! Có khó khăn gì, cứ nói với tớ. Nhớ nhé, hãy mạnh mẽ lên! Chúc cậu hạnh phúc!”
Thuấn Nhân chạy theo tàu hỏa, nhưng nó đã chạy xa, chỉ để lại làn khói xám xịt. Nước mắt Thuấn Nhân chảy thành hàng rơi xuống chiếc áo màu trắng của Nhan Nhan, mũi cô nghẹn lại, khóc không ra tiếng. Bàn tay nhỏ xíu của Nhan Nhan xoa xoa lên khuôn mặt đầy nước mắt của mẹ, cố gắng nhếch nhếch đôi môi như muốn nói điều gì, bất giác cô bé hôn lên má thay cho lời an ủi mẹ.
Cuối tuần, Triệu Chấn Đào ở nhà. Thuấn Nhân nghỉ đi nghỉ lại, cuối cùng cô cũng mạnh dạn nói chuyện với Chấn Đào.
“Anh quen biết nhiều người ở Bắc Kinh, có nhiều mối quan hệ ngoài xã hội, anh xem có thể giúp em tìm một công việc có thu nhập cao một chút được không? Tốt nhất là mấy việc như biên tập chẳng hạn.” Thuấn Nhân giải thích rõ ràng: “Lương của em thấp quá, cộng tiền sinh hoạt phí anh đưa hàng tháng cũng không đủ lo cho Tiểu Bác và Nhan Nhan, còn phải lo nộp tiền điện nước, truyền hình cáp, mua vật dụng trong nhà, tiền ăn hằng ngày, còn nhiều khoản không tên nữa, tiền tiết kiệm của em tiêu hết rồi, cứ đà này e rằng sẽ chẳng còn cách nào khác.”
Triệu Chấn Đào nói: “Cô lấy tôi chắc nghĩ tôi có thể giúp được cô hả? Cô có thật lòng yêu tôi không? Yêu tôi thì đừng có yêu cầu gì với tôi, yêu là vô điều kiện cơ mà. Số tiền đó đủ sống một tháng rồi, mẹ tôi ngày đó có khoản thu nhập nào đâu mà vẫn nuôi tôi đến năm mười sáu tuổi đó thôi, sao cô lại không làm được như thế?”
Thuấn Nhân nói: “Ngày nhỏ anh có được đi nhà trẻ đâu, cũng chẳng phải mua đồ chơi, hằng ngày cũng chẳng cần phải uống sữa, ăn bánh, hằng tháng nhà anh cũng chẳng phải trả hàng nghìn tệ tiền sinh hoạt phí.”
Triệu Chấn Đào nổi máu điên, hắn ta vớ lấy cái gạt tàn thuốc lá để trên bàn đập vào mặt Thuấn Nhân. Thuấn Nhân bị đánh một cái bất ngờ, gò má đau điếng, sưng đỏ. Hai tay ôm lấy mặt, cô khuỵu xuống sofa, mãi không đứng dậy được.
Triệu Chấn Đào cười nhạt: “Mẹ tôi nói, phụ nữ sáu mươi tuổi đổ về trước, không được cho ăn no, tôi như thế là tốt với cô lắm rồi đấy. Ai chả biết trong lòng cô chỉ có thằng đó thôi! Nó chơi cô chán rồi bỏ đi nước ngoài sống, vứt cô lại đây chứ gì! Cô tưởng cô có giá lắm à? Con đàn bà đã sắp ba mươi, đẻ đái rồi, vứt trên đường cũng chẳng có ma nào thèm! Đến công việc ổn định còn chẳng có, huống chi đòi làm việc lương cao, nhìn thấy cô là buồn nôn rồi, cô làm sao có thể so sánh được với mấy đưa mười tám, thế mà còn đòi tôi phải tìm việc cho. Nếu không phải vì tôi lương thiện thì tôi sớm tống cổ cô ra khỏi nhà rồi. Đừng có đứng đây làm vướng chân tôi, cút!”
Thuấn Nhân gượng dậy, bình thản nói: “Chúng ta ly hôn đi.”
Triệu Chấn Đào không thể tin nổi Thuấn Nhân sẽ thốt ra câu đó, anh ta nhìn Thuấn Nhân hồi lâu rồi nhếch mép cười đểu, nghiến răng nói với Thuấn Nhân: “Đời tôi ghét nhất từ này. Con đàn bà trước đã nói một lần, bây giờ đến lượt cô? Tôi nói cho cô biết, kiếp này cô đừng có mơ tới từ ly hôn!”
Thuấn Nhân đau khổ ngồi cả đêm ngoài ban công.
Triệu Chấn Đào vừa ra khỏi cửa, Thuấn Nhân quay lại phòng ngủ thu dọn hành lý. Tranh thủ lúc bà Triệu đi chợ, Thuấn Nhân bèn bế Nhan Nhan, kéo vali bỏ đi, ra đến cửa, Thuấn Nhân quay lại vứt chìa khóa vào nhà.
Ngồi trên chuyến tàu trở về An Huy, Thuấn Nhân nhắn cho Triệu Chấn Đào một tin: “Hôm nay ngày mùng Bảy tháng Một, bắt đầu từ ngày này, tôi với anh chính thức chia tay.”
Triệu Chấn Đào vội gọi lại, Thuấn Nhân tắt máy rồi bế Nhan Nhan đặt lên chiếc ghế nhỏ, chỉ cho cô bé xem phong cảnh bên ngoải.
Lần đầu tiên được ngồi tàu hỏa, lại đi xa như thế, Nhan Nhan vui sướng lắm, hai bàn tay nhỏ bé đặt lên cửa kính, không ngừng hỏi cái này, cái kia, cười tít.
Thuấn Nhân ngắm nhìn khuôn mặt xinh xắn của Nhan Nhan, khuôn mặt nhỏ bé ấy không chất chưa đau khổ, không có nỗi sợ hãi, không có gió bão mịt mùng, mà tràn đầy khát vọng, tự tin và niềm vui. Lòng người mẹ lại tràn ngập niềm hạnh phúc khó tả.
Lâu ngày không được gặp cháu, Nhan Xuân Nam vui mừng xuống bếp chuẩn bị một mâm cơm thịnh soạn. Thuấn Nhân kêu Nhan Nhan gọi là “bà trẻ”, Nhan Nhan ngoan ngoãn chào bà. Xuân Nam mặt mày rạng rỡ lì xì cho cháu một phong bao màu đỏ.
“Lần này về định ở bao lâu thế?” Xuân Nam hỏi. “Mấy năm rồi, Tết về có hai, ba ngày, sao Tết năm nay lại về sớm thế?”
Thuấn Nhân nói: “Tết năm nay cháu có việc bận nên mới về sớm. Công việc của cháu ở Bắc Kinh bận lắm, ở khoảng mười ngày là cháu phải đi rồi.”
Xuân Nam ngắm nhìn Nhan Nhan, miệng không ngường khen ngợi: “Đứa trẻ sinh ra ở thủ đô có khác, nhìn kiểu cách của nó kìa. Con gái phải chỉ bảo nhiều, nếu không lớn lên đi đâu cũng ngô nghê, không kiếm được anh chàng nào tốt.”
Lời của Xuân Nam chạm vào nỗi đau trong lòng Thuấn Nhân. Cô cố ăn vài miếng cơm, ngần ngại hỏi Xuân Nam: “Cô à, nếu cháu ly hôn, cô có thể tìm cho cháu một người khác không? Chỉ cần người chịu cùng nhau gánh vác kinh tế gia đình là được.”
Xuân Nam im lặng một hồi, sắc mặt có vẻ trịnh trọng, ánh mắt có chút răng đe, nghiêm túc nói: “Cháu đừng có suy nghĩ đó! Vợ chồng nào mà chẳng có lúc lục đục? Cháu cho rằng ly hôn rồi sẽ may mắn sao? Có thằng đàn ông nào giỏi giang lại chịu đi nuôi con hộ người khác? Cháu lại không có việc làm ổn định, cứ cho là tìm ở đây đi thì cũng phải dựa vào cô chú. Cô chú đều già rồi, một ngày nào đó cũng về nơi chính suối, ai mà biết được khi đó nó có trở mặt với cháu không. Phụ nữ tuổi xế chiều, con cái đều có cuộc sống riêng, chỉ trông chờ vào người bạn đời của mình thôi, đến phút cuối mới phát hiện người đầu kề gối ấp của mình là một con sói dữ, khóc cạn nước mắt thì lúc đấy cũng muộn rồi.” Xuân Nam nhìn ra cửa sổ, thở một hơi dài nặng nề: “Khi lấy Triệu Chấn Đào, cháu còn là một cô gái, giờ cũng đã là gái một con. Thôi, cứ phiên phiến mà sống đi, lòng tự tôn của người con gái không đáng tiền đâu.”
Cổ văn có câu: “Đọc vạn quyển sách, đi vạn dặm đường.” Sự từng trải cũng quan trọng như việc đọc sách. Nhưng trong thời buổi này sự từng trải còn quan trọng hơn những kiến thức trong sách vở.
Thuấn Nhân nghiệm lại cuộc đời mình, một người con gái đi đến bước khó khăn như hôm nay có thể nói là đã thất bại, tương lai mờ mịt, nhưng cũng không còn sự lựa chọn nào khác, đành phải nhắm mắt mà sống cho qua ngày. Kinh nghiệm sống ít ỏi, bản thân không biết lòng người phức tạp, không biết đường đời đầy rẫy hiểm nguy, không chút đề phòng, chỉ có mong muốn sống một cuộc đời giản dị cho đến khi nhắm mắt xuôi tay.
Thuấn Nhân muốn Nhan Nhan trưởng thành trên mảnh đất Bắc Kinh. Phải cho cô bé hiểu về thế giới này, thấy được sự phức tạp của cuộc sống. Bất kể là tười đẹp hay thối nát cũng phải cho cô bé được quan sát một cách khách quan. Để trước khi làm một người phụ nữ đúng nghĩa, nó phải là một người mạnh mẽ chứ không phải là một cô bé yếu đuối.
Sự thật luôn ẩn trong cuộc sống hằng ngày, chỉ khi chúng ta sống hết cuộc đời mới hiểu ý nghĩa của nó.
Cuộc sống rất giống bài hát: Thỏ con ngoan ngoãn, mở cửa đi nào, mau mau mở cửa, để ta đi vào.
Đứa trẻ thông minh sẽ hát: Không, không, tôi không mở, mẹ yêu chưa về, ai đến cũng không mở.
Cô cân nhắc không biết có nên dùng số tiền tích cóp được để học lên thạc sĩ không, nhưng chuyên ngành ngôn ngữ, cho dù có học đến tiến sĩ, cũng không mấy thiết thực.
Dựa vào kinh nghiệm làm việc của mình, Thuấn Nhân có thể đảm nhiệm được chức trưởng ban biên tập. Nhưng bên tuyển người lại không cho Thuấn Nhân cơ hội đó, chỉ cho cô đảm nhiệm chức nhân viên quèn. “Cô đã kết hôn, lại có con rồi, còn do dự cái gì?” Người phỏng vấn nói với cô. “Cô cũng khá ưa nhìn, nếu không tận dụng điểm này thì tiếc quá. Chỉ cần cô nghĩ thoáng, trong vòng một năm, biệt thự cũng có thể mua được.”
Nếu bây giờ Thuấn Nhân vẫn là cô bé mơ mộng ở huyện Uyển, nếu là một cô gái sau hai năm tay trắng làm nên cơ nghiệp, Thuấn Nhân sẽ tin tưởng tuyệt đối, sẽ không ngừng thán phục “trí tuệ và sự cố gắng” của cô, sẽ chửi rủa vào sự ngu dốt và lười biếng của mình. Nhưng giờ Thuấn Nhân hiểu, tất cả những thứ gọi là trí tuệ hay cố gắng cũng chỉ là việc “nghĩ thoáng” mà thôi. Nếu “nghĩ thoáng”, Thuấn Nhân có thể trở thành một hình mẫu của “trí tuệ và sự cố gắng”.
Thuấn Nhân là người “nghĩ không thoáng”, cho dù thất bại, cô cũng không cam tâm.
Không có thu nhập, cô đành rút tiền tiết kiệm dùng dần. Triệu Chấn Đào biết tin Thuấn Nhân thất nghiệp cũng không nói gì, chỉ rút tiền sinh hoạt hàng tháng xuống còn ba nghìn tệ, lý do là Thuấn Nhân không ra ngoài làm việc, chi tiêu cũng sẽ ít đi. Bà Triệu vẫn lấy tiền lương hàng tháng của Thuấn Nhân, Nhan Nhan mỗi ngày một lớn, phải tiêu nhiều hơn. Tiền trong sổ tiết kiệm càng ít đi, Thuấn Nhân vô cùng lo lắng.
Cô đến xin bán hàng ở siêu thị, đứng bán ở gian hàng nước hoa. Mỗi ngày làm nửa buổi, tuy thu nhập rất thấp nhưng cũng được tính là có đầu vào. Lý Triệt có lúc đến thăm cô, thỉnh thoảng lại mua vài lọ, tỏ ý muốn cảm ơn sự giúp đỡ của cô.
Anh ta nói với Thuấn Nhân, vợ chồng Châu Văn mới cưới, đang đi hưởng tuần trăng mật, ngày kia sẽ tới Bắc Kinh, muốn gặp bạn cũ. Thuấn Nhân vui lắm, nhưng lại dặn Lý Triệt đừng kể chuyện của mình cho Châu Văn nghe.
Lý Triệt mở nắp lọ nước hoa, đưa lên mũi, hít một hơi sâu, mùi hương rất quyến rũ. Anh ta xoa tay lên quần áo mình, nói: “Đương nhiên rồi, chả nhẽ anh lại hay buôn chuyện thế à? Nói thật nhé, em bỏ thằng đó đi, loại chồng như hắn chẳng đáng giữ lại. Cứ cho là hắn có cả núi vàng đi chăng nữa thì em cũng chẳng sơ múi được đồng nào. Đã đành không đưa tiền cho em thì cũng phải đưa em đi gặp vài khách hàng, từ trước tới nay chắc lão ta không đưa em đi tiếp khách hàng cùng lần nào nhỉ?”
Lý Triệt hơi ngạc nhiên, bởi Thuấn Nhân cũng không thèm phản đối, anh ta tiếp tục: “Em không nghĩ lão ta có vấn đề à? Anh đi uống rượu thường nhìn thấy lão ta vào quán bar. Cứ sống thế này chẳng có nghĩ gì, ly hôn đi, lấy công tử nhà họ Thời đi. Anh chỉ muốn tốt cho em thôi, đến lúc đó em sẽ phải cảm ơn anh đấy.”
Thuấn Nhân lấy chiếc hộp, để lọ nước hoa vào: “Anh ấy ra nước ngoài rồi, bọn em không còn liên lạc nữa.”
Lý Triệt gõ tay lên tủ kính như đang chơi đàn: “Anh có số của cậu ta, có cả email nữa, em thử liên lạc với cậu ta xem.”
Thuấn Nhân lắc đầu, lúc sau mới nói: “Chờ Nhan Nhan lớn một chút, em sẽ nói cho nó nghe, nếu nó không phản đối, em sẽ ly hôn.”
Lý Triệt nói: “Nhan Nhan không thể thích người bố kiểu đó được, lão ta có bao giờ lo cho con bé đâu!” Lý Triệt bỗng cong lưng xem thái độ của Thuấn Nhân, cô đang ngồi gói hộp nước hoa, anh ta hỏi như dò xét: “Ly hôn xong lấy anh nhé, thực ra anh rất hối hận vì ngày đó đã chia tay em.”
Không ngẩng lên, Thuấn Nhân vẫn cắm cúi thắt chiếc nơ trên cái hộp, nói: “Anh đừng có dại mà lấy một người đã ly hôn, lại đang phải nuôi con như em, chắc anh không muốn mình bị thiệt đâu.”
Lý Triệt vẫn gõ tay trên mặt kính, cười nói: “Thôi anh đi đây, tối ngày kia mời vợ chồng Châu Văn đi ăn, về nhà, anh sẽ nhắn cho em địa chỉ.”
Chồng của Châu Văn là thầy giáo dạy toán. Hai người đều có khuôn mặt tròn, lại đeo kính cận, nhìn gương mặt cứ như đang cười. Họ đều bằng lòng với cuộc sống hiện tại. Những kiến trúc đồ sộ ở Bắc Kinh khiến họ không ngớt trầm trồ khen ngợi, nhưng đó cũng chỉ là tâm trạng của du khách từ xa tới, chứ không hề cảm thấy thành phố này có mối liên quan gì tới họ, họ nói bằng tiếng địa phương khi kể về con người và cảnh vật quen thuộc nơi họ ở, dường như không muốn rời xa thiên đường thuộc về họ.
“Giờ tỉnh mình thay đổi nhanh chóng, có thời gian, các cậu nên quay về thăm quê”, Châu Văn nói. “Cô cậu nhờ tớ mang cho cậu ít quần áo, cô ấy mua ở Hông Kông đấy, nhưng tớ lại quên ở khách sạn rồi, lát nữa về lấy nhé.”
Tiểu Ngô nhìn thấy Thuấn Nhân, không giấu nổi sự ngạc nhiên: “Châu Văn, sao từ trước tới nay em không hề nói với anh là em có cô bạn xinh như diễn viên điện ảnh thế này?”
Châu Văn lấy đôi đũa, gõ anh ta một cái. Tiểu Ngô hỏi Thuấn Nhân: “Nghe nói em đã kết hôn, chồng em làm gì thế? Bảo anh ta tới đây ăn cơm cùng đi.”
Lâu lắm rồi Thuấn Nhân mới vui như thế này, lời mời của Tiểu Ngô rất nhiệt tình, nhưng mời Triệu Chấn Đào đến ăn bữa cơm họp mặt với bạn bè mình, cô không biết Chấn Đào sẽ có thái độ gì. Thuấn Nhân do dự rồi gọi vào số của Chấn Đào, mới “a lô” một tiếng, Châu Văn đã giằng lấy điện thoại, nói lớn: “Em là bạn thân nhất của Thuấn Nhân thời trung học, hẹn anh đúng nửa tiếng nữa phải có mặt ở số 202 đường Bạch Lộ. Nếu không sẽ để anh về dỗ con thay Thuấn Nhân đấy!”
Thuấn Nhân vội vàng giật lại điện thoại, nói với Triệu Chấn Đào: “Anh đến muộn một chút cũng không sao, em biết anh nhiều việc mà.”
Giọng Triệu Chấn Đào có vẻ nặng nề: “Sao bạn cô chẳng có chút lịch sự nào thế? Tôi không muốn quen mấy người vớ vẩn đấy. Tôi đang bận tiếp lãnh đạo. Ăn xong, cô về nhà nhanh đi, mẹ tôi đang ở nhà một mình trông cháu đấy!”
Thuấn Nhân quay người đi chỗ khác, nói nhỏ vào điện thoại: “Anh không đến được một lát sao? Ngồi mười phút thôi cũng được.”
Triệu Chấn Đào vội tắt máy.
Thuấn Nhân cẩm điện thoại, miệng vẫn nở nụ cười: “Ồ, anh đang họp à? Không sao, anh không cần phải vội vàng làm gì, đều là chỗ bạn bè thân thiết cả, đừng có ngại.” Nói rồi, cô bỏ điện thoại xuống, quay ra nói với Châu Văn: “Anh ấy nhờ mình gửi lời chào đến các bạn, anh ấy ngại quá, vì không đến được, có thời gian mời các bạn ăn bữa cơm thân mật sau.”
Châu Văn và Tiểu Ngô thể hiện rõ thái độ thất vọng. Tiểu Ngô nói: “Hay là chúng ta đợi anh ấy đi, muộn một chút cũng không sao, em xem, bọn anh ở xa tới, phải gặp một lần để làm quen chứ?”
Thuấn Nhân cười nói: “Lần sau đi. Nhan Nhan đang ở nhà, nó bám mẹ lắm, em phải về với nó.”
Châu Văn nói: “Tớ đến nhà cậu ở nhé, có nhiều chuyện muốn tâm sự với cậu lắm, hơn nữa tớ cũng muốn nhìn thấy cô công chúa nhỏ của cậu.”
Thuấn Nhân hơi khó xử, nhưng không tìm được lý do từ chối.
Châu Văn vui vẻ, trên đường mua rất nhiều đồ chơi và bánh trái. Về đến nhà, bà Triệu nhìn Châu Văn từ đầu đến chân, Châu Văn chào bà ta một tiếng, bà ta mặt lạnh như tiền đáp trả một câu rồi cầm lấy túi quà đi mất.
Thuấn Nhân dẫn Châu Văn vào phòng khách, mở tủ lấy chăn gối, Châu Văn bế Nhan Nhan nựng nịu. Thuấn Nhân để chiếc chăn nhung trên giường, rồi lấy bộ bọ ga gối ra hỏi Châu Văn: “Cậu thích bộ ga nào, tớ bọc lại cho.”
Châu Văn chọn bộ hoa nhỏ màu xanh, nói: “Anh ấy không tốt với cậu phải không? Thực ra lúc đầu tớ đã cảm thấy cậu không được hạnh phúc, nhìn cậu không giống một người phụ nữ hạnh phúc.”
Thuấn Nhân giũ áo gối, lồng ruột gối vào.
Châu Văn nói: “Đời người thật buồn cười, sao chồng cậu không biết trân trọng những thứ mình đang có? Anh ấy lại đặt mình nằm ngoài vòng hạnh phúc như thế, cứ coi như ngày đó cậu chưa trưởng thành, không biết mình muốn gì. Nhưng bây giờ thì quá hiểu biết rồi. Còn kịp đấy Thuấn Nhân, đừng buông xuôi.”
Nhan Nhan đã ngủ say, Châu Văn đặt nó lên giường, đắp chăn cho nó, rồi đến giúp Thuấn Nhân bọc đệm: “Loại đàn ông phải vật lộn trên thương trường rất vô tình, không tâm lý nhất đấy. Người buôn bán, làm ăn coi trọng nhất là lợi nhuận, sao lại trói buộc đời mình vào loại đàn ông cục cằn như thế chứ?”
“Những lời này nghe có vẻ tiêu cực, ngành nghề nào mà chẳng có người tốt, kẻ xấu, cậu đừng vơ đũa cả nắm như thế.” Thuấn Nhân nói giống như đang chúc phúc cho chính mình, đầu gật gật: “Kiếp sau, nhất định tớ sẽ hạnh phúc!”
Châu Văn hỏi: “Nuôi Nhan Nhan một tháng mất khoảng bao nhiêu tiền? Tớ định sang năm sẽ sinh em bé, lương của tớ và Tiểu Ngô cộng lại khoảng năm nghìn tệ, có khi được thưởng thêm. Vợ chồng tớ còn phải trả góp nhà mỗi tháng hai nghìn ba trăm tệ, còn lại không biết có đủ nuôi một đứa trẻ không. Cậu ở thành phố lớn thế này, nuôi một đứa trẻ chắc phải mất nhiều tiền lắm nhỉ?”
Thuấn Nhân nói: “Cũng đành vậy thôi, ai cũng muốn cho con mình vào học trường tốt nhất, tốn kém chút cũng phải cố gắng thôi. Gửi nhà trẻ công lập thì rẻ hơn, mỗi tháng khoảng sáu, bảy trăm tệ, nhưng đông lắm, không tới lượt mình, nhà trẻ tư tính riêng tiền xây dựng cũng phải nộp hai mươi bảy nghìn tệ, chưa nói đến sau này phải nộp học phí rồi tiền đóng góp hàng tháng. Cộng thêm những khoản khác, mỗi tháng nhiều hơn cả tiền lương của tớ, nuôi một đứa con tốn kém quá!”
Châu Văn như nhớ ra điều gì đó, vội hỏi: “Cậu làm ở đâu thế? Nghe Lý Triệt nói là ở một tòa soạn, thế thì tốt quá còn gì.”
Thuấn Nhân bọc xong vỏ đệm, lấy tay vuốt vuốt cho phẳng lại: “Cậu đừng hỏi nhiều nữa. Thật đấy, cậu và Tiểu Ngô trông rất hạnh phúc, hãy trân trọng nhé!”
Vợ chồng Châu Văn rời Bắc Kinh, Thuấn Nhân bế Nhan Nhan ra ga tiễn. Trước khi lên tàu, Châu Văn ôm chặt lấy Thuấn Nhân nói: “Có thời gian thì quay lại thăm bọn tớ nhé!”
Tàu dần chuyển bánh, Châu Văn đứng bên cửa sổ nghiêng người vẫy tay chào, rồi lấy điện thoại ra hiệu.
Lúc này Thuấn Nhan mới nhìn thấy tin nhắn của Châu Văn: “Tớ cho cậu mười nghìn tệ, tớ để nó trong túi áo của Nhan Nhan. Tớ biết, cậu đang khó khăn, trước mặt tớ chỉ có thể giúp cậu từng ấy thôi, đừng chê ít nhé! Có khó khăn gì, cứ nói với tớ. Nhớ nhé, hãy mạnh mẽ lên! Chúc cậu hạnh phúc!”
Thuấn Nhân chạy theo tàu hỏa, nhưng nó đã chạy xa, chỉ để lại làn khói xám xịt. Nước mắt Thuấn Nhân chảy thành hàng rơi xuống chiếc áo màu trắng của Nhan Nhan, mũi cô nghẹn lại, khóc không ra tiếng. Bàn tay nhỏ xíu của Nhan Nhan xoa xoa lên khuôn mặt đầy nước mắt của mẹ, cố gắng nhếch nhếch đôi môi như muốn nói điều gì, bất giác cô bé hôn lên má thay cho lời an ủi mẹ.
Cuối tuần, Triệu Chấn Đào ở nhà. Thuấn Nhân nghỉ đi nghỉ lại, cuối cùng cô cũng mạnh dạn nói chuyện với Chấn Đào.
“Anh quen biết nhiều người ở Bắc Kinh, có nhiều mối quan hệ ngoài xã hội, anh xem có thể giúp em tìm một công việc có thu nhập cao một chút được không? Tốt nhất là mấy việc như biên tập chẳng hạn.” Thuấn Nhân giải thích rõ ràng: “Lương của em thấp quá, cộng tiền sinh hoạt phí anh đưa hàng tháng cũng không đủ lo cho Tiểu Bác và Nhan Nhan, còn phải lo nộp tiền điện nước, truyền hình cáp, mua vật dụng trong nhà, tiền ăn hằng ngày, còn nhiều khoản không tên nữa, tiền tiết kiệm của em tiêu hết rồi, cứ đà này e rằng sẽ chẳng còn cách nào khác.”
Triệu Chấn Đào nói: “Cô lấy tôi chắc nghĩ tôi có thể giúp được cô hả? Cô có thật lòng yêu tôi không? Yêu tôi thì đừng có yêu cầu gì với tôi, yêu là vô điều kiện cơ mà. Số tiền đó đủ sống một tháng rồi, mẹ tôi ngày đó có khoản thu nhập nào đâu mà vẫn nuôi tôi đến năm mười sáu tuổi đó thôi, sao cô lại không làm được như thế?”
Thuấn Nhân nói: “Ngày nhỏ anh có được đi nhà trẻ đâu, cũng chẳng phải mua đồ chơi, hằng ngày cũng chẳng cần phải uống sữa, ăn bánh, hằng tháng nhà anh cũng chẳng phải trả hàng nghìn tệ tiền sinh hoạt phí.”
Triệu Chấn Đào nổi máu điên, hắn ta vớ lấy cái gạt tàn thuốc lá để trên bàn đập vào mặt Thuấn Nhân. Thuấn Nhân bị đánh một cái bất ngờ, gò má đau điếng, sưng đỏ. Hai tay ôm lấy mặt, cô khuỵu xuống sofa, mãi không đứng dậy được.
Triệu Chấn Đào cười nhạt: “Mẹ tôi nói, phụ nữ sáu mươi tuổi đổ về trước, không được cho ăn no, tôi như thế là tốt với cô lắm rồi đấy. Ai chả biết trong lòng cô chỉ có thằng đó thôi! Nó chơi cô chán rồi bỏ đi nước ngoài sống, vứt cô lại đây chứ gì! Cô tưởng cô có giá lắm à? Con đàn bà đã sắp ba mươi, đẻ đái rồi, vứt trên đường cũng chẳng có ma nào thèm! Đến công việc ổn định còn chẳng có, huống chi đòi làm việc lương cao, nhìn thấy cô là buồn nôn rồi, cô làm sao có thể so sánh được với mấy đưa mười tám, thế mà còn đòi tôi phải tìm việc cho. Nếu không phải vì tôi lương thiện thì tôi sớm tống cổ cô ra khỏi nhà rồi. Đừng có đứng đây làm vướng chân tôi, cút!”
Thuấn Nhân gượng dậy, bình thản nói: “Chúng ta ly hôn đi.”
Triệu Chấn Đào không thể tin nổi Thuấn Nhân sẽ thốt ra câu đó, anh ta nhìn Thuấn Nhân hồi lâu rồi nhếch mép cười đểu, nghiến răng nói với Thuấn Nhân: “Đời tôi ghét nhất từ này. Con đàn bà trước đã nói một lần, bây giờ đến lượt cô? Tôi nói cho cô biết, kiếp này cô đừng có mơ tới từ ly hôn!”
Thuấn Nhân đau khổ ngồi cả đêm ngoài ban công.
Triệu Chấn Đào vừa ra khỏi cửa, Thuấn Nhân quay lại phòng ngủ thu dọn hành lý. Tranh thủ lúc bà Triệu đi chợ, Thuấn Nhân bèn bế Nhan Nhan, kéo vali bỏ đi, ra đến cửa, Thuấn Nhân quay lại vứt chìa khóa vào nhà.
Ngồi trên chuyến tàu trở về An Huy, Thuấn Nhân nhắn cho Triệu Chấn Đào một tin: “Hôm nay ngày mùng Bảy tháng Một, bắt đầu từ ngày này, tôi với anh chính thức chia tay.”
Triệu Chấn Đào vội gọi lại, Thuấn Nhân tắt máy rồi bế Nhan Nhan đặt lên chiếc ghế nhỏ, chỉ cho cô bé xem phong cảnh bên ngoải.
Lần đầu tiên được ngồi tàu hỏa, lại đi xa như thế, Nhan Nhan vui sướng lắm, hai bàn tay nhỏ bé đặt lên cửa kính, không ngừng hỏi cái này, cái kia, cười tít.
Thuấn Nhân ngắm nhìn khuôn mặt xinh xắn của Nhan Nhan, khuôn mặt nhỏ bé ấy không chất chưa đau khổ, không có nỗi sợ hãi, không có gió bão mịt mùng, mà tràn đầy khát vọng, tự tin và niềm vui. Lòng người mẹ lại tràn ngập niềm hạnh phúc khó tả.
Lâu ngày không được gặp cháu, Nhan Xuân Nam vui mừng xuống bếp chuẩn bị một mâm cơm thịnh soạn. Thuấn Nhân kêu Nhan Nhan gọi là “bà trẻ”, Nhan Nhan ngoan ngoãn chào bà. Xuân Nam mặt mày rạng rỡ lì xì cho cháu một phong bao màu đỏ.
“Lần này về định ở bao lâu thế?” Xuân Nam hỏi. “Mấy năm rồi, Tết về có hai, ba ngày, sao Tết năm nay lại về sớm thế?”
Thuấn Nhân nói: “Tết năm nay cháu có việc bận nên mới về sớm. Công việc của cháu ở Bắc Kinh bận lắm, ở khoảng mười ngày là cháu phải đi rồi.”
Xuân Nam ngắm nhìn Nhan Nhan, miệng không ngường khen ngợi: “Đứa trẻ sinh ra ở thủ đô có khác, nhìn kiểu cách của nó kìa. Con gái phải chỉ bảo nhiều, nếu không lớn lên đi đâu cũng ngô nghê, không kiếm được anh chàng nào tốt.”
Lời của Xuân Nam chạm vào nỗi đau trong lòng Thuấn Nhân. Cô cố ăn vài miếng cơm, ngần ngại hỏi Xuân Nam: “Cô à, nếu cháu ly hôn, cô có thể tìm cho cháu một người khác không? Chỉ cần người chịu cùng nhau gánh vác kinh tế gia đình là được.”
Xuân Nam im lặng một hồi, sắc mặt có vẻ trịnh trọng, ánh mắt có chút răng đe, nghiêm túc nói: “Cháu đừng có suy nghĩ đó! Vợ chồng nào mà chẳng có lúc lục đục? Cháu cho rằng ly hôn rồi sẽ may mắn sao? Có thằng đàn ông nào giỏi giang lại chịu đi nuôi con hộ người khác? Cháu lại không có việc làm ổn định, cứ cho là tìm ở đây đi thì cũng phải dựa vào cô chú. Cô chú đều già rồi, một ngày nào đó cũng về nơi chính suối, ai mà biết được khi đó nó có trở mặt với cháu không. Phụ nữ tuổi xế chiều, con cái đều có cuộc sống riêng, chỉ trông chờ vào người bạn đời của mình thôi, đến phút cuối mới phát hiện người đầu kề gối ấp của mình là một con sói dữ, khóc cạn nước mắt thì lúc đấy cũng muộn rồi.” Xuân Nam nhìn ra cửa sổ, thở một hơi dài nặng nề: “Khi lấy Triệu Chấn Đào, cháu còn là một cô gái, giờ cũng đã là gái một con. Thôi, cứ phiên phiến mà sống đi, lòng tự tôn của người con gái không đáng tiền đâu.”
Cổ văn có câu: “Đọc vạn quyển sách, đi vạn dặm đường.” Sự từng trải cũng quan trọng như việc đọc sách. Nhưng trong thời buổi này sự từng trải còn quan trọng hơn những kiến thức trong sách vở.
Thuấn Nhân nghiệm lại cuộc đời mình, một người con gái đi đến bước khó khăn như hôm nay có thể nói là đã thất bại, tương lai mờ mịt, nhưng cũng không còn sự lựa chọn nào khác, đành phải nhắm mắt mà sống cho qua ngày. Kinh nghiệm sống ít ỏi, bản thân không biết lòng người phức tạp, không biết đường đời đầy rẫy hiểm nguy, không chút đề phòng, chỉ có mong muốn sống một cuộc đời giản dị cho đến khi nhắm mắt xuôi tay.
Thuấn Nhân muốn Nhan Nhan trưởng thành trên mảnh đất Bắc Kinh. Phải cho cô bé hiểu về thế giới này, thấy được sự phức tạp của cuộc sống. Bất kể là tười đẹp hay thối nát cũng phải cho cô bé được quan sát một cách khách quan. Để trước khi làm một người phụ nữ đúng nghĩa, nó phải là một người mạnh mẽ chứ không phải là một cô bé yếu đuối.
Sự thật luôn ẩn trong cuộc sống hằng ngày, chỉ khi chúng ta sống hết cuộc đời mới hiểu ý nghĩa của nó.
Cuộc sống rất giống bài hát: Thỏ con ngoan ngoãn, mở cửa đi nào, mau mau mở cửa, để ta đi vào.
Đứa trẻ thông minh sẽ hát: Không, không, tôi không mở, mẹ yêu chưa về, ai đến cũng không mở.
Bình luận chương 16
Chia sẻ cảm nhận về chương 16 “Cuộc sống mới không phải đều tươi đẹp”