Xã luận

Sáng sớm lúc trời còn tờ mờ sáng, xe ngựa kẽo cà kẽo kẹt rời khỏi đại trạch của Quách gia, đưa Noãn Noãn và Tiết Thanh đi đến trường xã, nghe được tin tức Quách Hoài Xuân gọi Tiết mẫu đến.

"Sao lại còn đi đến trường?" Hắn thấp giọng không hiểu nói: "Không phải đã nói các ngươi tốt nhất là..."

Tiết mẫu thầm thì kể lại lời nói của Tiết Thanh cho hắn nghe: "Thế nên Tiết Thanh nói tất cả phải y như cũ, vẫn phải đi học."

Quách Hoài Xuân nghe được, rất ngạc nhiên, chợt thốt lên: "Đây cũng quá hèn hạ vô sỉ..." Lời còn chưa dứt, Tiết mẫu liếc hắn một cái, Quách Hoài Xuân rùng mình, nói trớ đi: "... Ý ta là tâm tư nhạy bén, quả thật khiến người ta bội phục."

Tiết mẫu không nói gì, chỉ ngồi bóp trán.

Quách Hoài Xuân cẩn thận từng li từng tí hỏi: "Qua đại nhân, người nghĩ như thế nào?"

Tiết mẫu nói: "Ta cần gặp Đốc đại nhân."

Đốc đại nhân? Đây là vị nào nữa đây? Quách Hoài Xuân kinh ngạc.

Tiết mẫu nghĩ, Tiết Thanh không còn như trước kia, là một tiểu hài tử dựa vào bà, mọi chuyện nghe theo sự an bài của bà, hài tử đã lớn rồi, bây giờ bà cũng không biết phải làm sao, Đốc đại nhân trở về nhanh lên một chút đi chứ!

Sắc trời dần dần sáng, trên đường đã có người đi lại, không ít cửa hàng đang mở rộng cửa, xe ngựa chạy trên đường, màn xe nhấc lên, có thể nhìn thấy Tiết Thanh và Noãn Noãn bên trong, điều này làm cho người đã nhận ra là Tiết Thanh trên xe có chút kinh ngạc.

Hôm qua gây ra chuyện lớn như vậy, mọi người dựng đứng lỗ tai trợn tròn hai mắt đợi cả đêm cũng không thấy Quách gia bị bao vây tiêu diệt, sáng sớm như vậy Tiết Thanh muốn đi quan phủ cáo hoặc là đầu thú nhận sai sao? Người trên đường nhao nhao nhìn qua, vẻ mặt bất an sợ hãi... Có vài người chỉ bị tình nghi, hàng xóm láng giềng đã bị liên lụy bắt đi, Tiết Thanh đây chính là đã trực tiếp chọc giận quan ở kinh thành.

Nhưng cũng có người không sợ, nhìn xe ngựa chạy tới, người phụ nữ ngồi chồm hổm ở cửa cắt cá khô vội vàng chào hỏi.

"Tiết Thanh, Tiết Thanh." Nàng gọi to.

Tiết Thanh thò người ra nói: "Đại tỷ, ngươi đã biết tên của ta."

Người phụ nữ bán cá nói: "Đúng vậy, hôm qua ngươi gây ra ồn ào lớn, không có mấy người ở thành Trường An này là không nhận ra ngươi... Có phải ngươi uống nhiều rượu say hay không?"

Tiết Thanh cười, xua xua tay: "Không phải đâu, không phải đâu."

Người phụ nữ lại hỏi: "Ngươi đây là muốn đi cáo quan hay là nhận lỗi?"

Nghe phu nhân hỏi, người bốn phía đều vểnh tai, nghe thiếu niên kia cười, nói: "Đi học á."

Đi học... Người bốn phía ngạc nhiên, lúc này còn có thể đi học à, mặc dù nói chuyện nhưng xe ngựa vẫn không dừng mà chậm rãi chạy qua, phu nhân vội vàng cất giọng nói: "Vậy không đi cáo quan sao?"

"... Ta đây không làm chủ được... Phải xem đối phương..." Tiết Thanh xua xua tay, đi qua.

Phải xem đối phương là có ý gì? Người trên đường nhìn thiếu niên này ngồi trên xe đi xa, cánh tay áo màu xanh vươn ra lắc lư lúc lắc, dường như ngay cả một góc ống tay áo cũng lộ ra khí thái của người đọc sách.

"Câu nói kia nói sao nhỉ? Thái Sơn sụp ở trước mặt mà mặt vẫn không đổi sắc? Câu nói này chính là như vậy sao?"

"Tiết thiếu gia này thật là có dũng khí."

"Có cái gì mà dũng khí, tiểu hài tử không hiểu chuyện... Sa vào mỹ sắc choáng váng đầu óc!"

"Còn tố cáo người khác, đọc mấy cuốn sách cũng không biết trời cao đất rộng, đợi đến lúc Quách gia đều bị bắt, xem hắn làm thế nào đây."

Người trên đường bàn luận ầm ĩ nhìn xe ngựa đi xa, người phụ nữ bán cá không bàn tán theo, ngồi xổm xuống tiếp tục cắt cá, hai tay cầm đao "phập… phập… phập…" một con cá ở dưới đao của nàng rất nhanh biến thành cá cắt lát.

"Làm sao bây giờ... Cắt cá bụp... Làm sao bây giờ... Cắt cá bụp..."

...

Tiếng lộc cộc nhỏ vang lên trên đường núi, Tiết Thanh cầm nạng gỗ chống nhẹ nhàng, đi chậm rãi, rất nhanh đã đi qua sơn môn, trước sơn môn hai môn đồng đứng đấy vẻ mặt phức tạp nhìn nàng.

Người trước người sau vào trường xã có những thiếu niên hoặc là chậm rãi hoặc là chạy gấp, thấy hắn liền cúi đầu, trầm trồ: "Ồ."

"Tiết Thanh đến."

"Hắn vẫn đến à."

"Tiết Thanh à..."

Đứng giữa núi rừng rối loạn tưng bừng, vô số ánh mắt tụ tập qua đây, nhưng những người mấy ngày trước đây bất đồng với nàng thì không nhiệt tình xông tới mà đứng tại chỗ, thậm chí còn có người thấy nàng đến gần liền lui lại, tản ra... Tiết Thanh làm lơ, cũng coi như không có việc gì xảy ra, Tiết Thanh với họ vẫn giống như thời điểm lần đầu tiên tới trường xã mà, cũng có sao đâu, không phải nàng vẫn cứ đi cho tới ngày hôm nay.

"Thanh Tử thiếu gia." Có người lớn tiếng gọi.

Tiết Thanh ngẩng đầu nhìn lại, không ngoài dự liệu là Nhạc Đình, Trung Thu qua rồi vẫn chưa gặp hắn, liền vẫy tay, nhìn Nhạc Đình đi tới: "Bạc đâu."

Lạc Đình nói: "Ta đã nhiều ngày bận bịu xoay sở sửa một gian nhà nên không đến tìm ngươi được... Hôm nay vừa làm xong nên đến đây." Nói xong đưa qua một túi vải đựng bạc.

Tiết Thanh cầm túi bạc ước lượng thử rồi vui vẻ nhận, Nhạc Đình nói: "Ta đang vội, lúc rảnh gặp lại nhé!"

Vừa gặp mặt, ba câu nói, một túi bạc, nhìn qua loa lại vô tình, Tiết Thanh cười thi lễ... Hắn mỗi ngày đều đọc sách nên thời gian có hạn, lại vội vàng do đã qua nhiều ngày nhất định có rất nhiều bài học muốn tu bổ.

Tiết Thanh bỏ đi, bọn học sinh xung quanh nhìn Nhạc Đình với vẻ mặt phức tạp, lúc này vội chạy tới Tiết Thanh chào hỏi nhưng không chỉ có riêng ý là chào hỏi.

"Nhạc Đình thật có can đảm ha." Có người kính nể nói.

Cũng có người khinh thường: "Có cái gì mà hắn không dám, dám bán thân làm nô, dám làm nhạc công cho kỹ nữ thanh lâu kiếm tiền... Chỉ cần được trả tiền thì có phải bất kì việc gì cũng dám làm hay không... Bị người coi là tiểu hài tử làm nô... Thật là xấu hổ, nhục nhã."

Đêm hội đèn lồng Trung Thu ở Giới Viên, chuyện Nhạc Đình vì kỹ nữ mà đệm nhạc song ca cũng đã truyền khắp trường xã, nhất là không kiêng kỵ chút nào bảo đối phương trả thù lao. Đối với các thiếu niên thanh cao mà nói điều đó hơi khó có thể chấp nhận được, đối với việc khó có thể chấp nhận này bọn họ cũng không kiêng nể, giọng thiếu niên kia nói chuyện rất lớn.

Nhạc Đình dừng chân lại nói: "Bán mình làm nô, vì kỹ nữ làm nhạc công, là vì đi học, đây là chuyện quang minh chính đại, hơn nữa ta dựa vào chính sức lao động của mình không vi phạm pháp lệnh, ăn trộm, gian trá, hay dùng mánh lới thủ đoạn, có gì mà không dám?"

Học sinh ở đây không ngờ hắn rất biết cách nói chuyện nên đều sững sờ ra, vì vấn đề thân phận nên Nhạc Đình rất ít khi lui tới với mọi người.

Hắn vẫn còn chưa nói xong.

"... Ngược lại là các ngươi, đọc sách mà ngay cả một việc làm quang minh chính đại là cùng nhau chào hỏi cũng không dám làm, dũng khí như vậy làm sao có thể “vi thiên địa lập tâm, vi sinh dân lập mệnh, vi vãng thánh kế tuyệt học, vi vạn thế khai thái bình” (1)? Đây mới là nhục nhã, xấu hổ!"

"Với Tiết Thanh, các ngươi ngay cả chào hỏi cũng không dám, hắn đắc tội với đại nhân nhưng hắn làm gì sai sao?" Nhạc Đình lại nói: "Hắn không nói bậy, hắn tại sao phải sợ, các ngươi lại sợ cái gì?"Giọng nói của Nhạc Đình chất phát, thái độ ôn hòa nhưng những câu nói này của hắn nhất là vài câu nói cuối cùng, nghe xong sắc mặt học sinh nhất thời đỏ bừng, thật giống như bị người ta tát cho một bạt tai.

Hắn làm gì sai sao? Vị hôn thê của chính mình bị chọn trúng, sắp bị dẫn đi, hắn đứng ra ngăn cản giữ lại, hành động này ở ngoài thì vi phạm đến đại luật hôn ước, bên trong thì có tình nghĩa... Thật sự không có gì sai.

Nhạc Đình nhìn bọn chúng lắc đầu: "Dũng khí à." Chỉ nói ra ba từ này rồi không nhiều lời nữa, chậm rãi bỏ đi.

Dũng khí à... Chỉ để lại ba từ này làm cho khuôn mặt của các thiếu niên xung quanh nghe được lần nữa đỏ mặt lên, lại vài phần ngỡ ngàng... Đúng vậy, dũng khí đâu nào?

Trương Liên Đường nói: "Dũng khí à... Ta vẫn không bằng Nhạc Đình sao?" Dứt lời muốn nhấc chân bước đi.

Bạn học của hắn ở bên cạnh thò tay giữ chặt hắn, nói: "Liên đường huynh, Nhạc Đình hắn không có gánh nặng trên người nên có thể tùy ý hành sự, nhưng chúng ta..." Hắn lắc đầu, trong mắt tỏ ra vài phần bất đắc dĩ, bọn họ đều là người của những đại gia tộc, gia nghiệp lớn mạnh, người đông đúc, một người hành sự không đúng thì có thể liên luỵ cả gia tộc.

Trương Liên Đường dừng chân lại, nói: "Thánh nhân không phải nói như vậy." Vừa dứt lời, hắn cất bước tiến về phía trước, cao giọng nói: "Các bạn học, vì sao chúng ta lại đọc sách?"

Lời nói đột nhiên này làm cho các thiếu niên kinh ngạc.

Trương Liên Đường nói: "Vì khoa cử, vì làm quan, vì lý lẽ hoặc chỉ là để biết chữ, các ngươi có bao giờ nghĩ tới hay không, một ngày nào đó khi các ngươi gặp phải việc nan giải sẽ như thế nào? Hành vi của các ngươi bị bạn bè phản bác, bách tính của các ngươi xin bảo vệ lẽ phải, học thuyết của các ngươi bị người khác nghi vấn, khi đó các ngươi phải làm sao đây?"

Những nhóm thiếu niên khác ở phía xa xa cũng kéo qua đây tụ họp, nghe nói như thế vẻ mặt đều giống như có điều đang suy nghĩ.

Trương Liên Đường nói: "Không quan tâm khi đó các ngươi định làm như thế nào, ta hy vọng trước hết mọi người không nên sợ. Hôm nay chúng đến đọc sách, đều làm đệ tử của thánh nhân, đệ tử của thánh nhân sẽ muốn là “vi thiên địa lập tâm, vi sinh dân lập mệnh, vi vãng thánh kế tuyệt học, vi vạn thế khai thái bình”, chỉ cần nhận định đạo lý đúng đắn, bất luận là chí lớn hay là đường hẹp, mặc kệ ngàn vạn người ta vẫn hướng tới, chúng ta đây là người đọc sách nên có dũng khí."

Người thiếu niên thích nhất là dũng khí, tiếng bốn phía hòa vang lên, núi rừng cuối thu bốc lên sự náo nhiệt.

"Làm gì vậy!" Nhóm giáo tập đi lại trong trường xã phát hiện đám học sinh tụ tập bên này, chạy tới: "Các ngươi tụ tập làm gì?"

Trương Liên Đường thi lễ, nói: "Các tiên sinh, chúng học trò đang thảo luận vì sao lại đọc sách."

Vì sao lại đọc sách? Đọc sách luôn là chuyện đứng đắn, vẻ mặt nhóm giáo tập hơi lắng xuống.

Trương Liên Đường lần nữa lại nhìn bốn phía, nói: "Chúng ta vì sao lại đọc sách?"

Bốn phía các thiếu niên ồn ào: "Vi thiên địa lập tâm, vi sinh dân lập mệnh, vi vãng thánh kế tuyệt học, vi vạn thế khai thái bình."

Lời này là đại nho Trương Tải năm đó nói như vậy, là lời dạy bảo, ghi nhớ kỹ cho những người đọc sách trong thiên hạ, nhóm giáo tập đương nhiên sẽ không phản bác, các học sinh bằng lòng đọc sách cho giỏi luôn là chuyện tốt.

"Được, các ngươi nhớ kỹ là tốt rồi..." Các giáo tập gật đầu nói: "Nhưng phải nghiêm túc đọc sách mới có thể làm được như vậy."

Đang nói chưa hết lời tiếng chuông báo vào giờ học vang lên, không đợi nhóm giáo tập mở miệng, Trương Liên Đường đã bước nhanh đi, nói: "Chúng ta nhanh đi đọc sách." Các thiếu niên tản ra như ong vỡ tổ, ở giữa núi rừng mỗi người mỗi học đường chạy vào, thoáng chốc chỉ còn lại nhóm giáo tập đứng tại chỗ, đối diện nhìn nhau có vài phần không hiểu thấu.

"Những người thiếu niên này..." Bọn họ nói: "Tụ họp thảo luận đọc sách, dù sao cũng tốt hơn tụ họp đồn đãi nháo sự... Thực sự cho học thêm ngoại khóa cũng tốt." Vì vậy cũng cười rồi tản đi.

...

Tiếng chuông tan học vang lên, Tiết Thanh cất tập sách rồi đứng dậy, thấy nàng đi qua, có bạn học chung vội vàng né vô trong, giống như sợ đụng trúng nàng, Tiết Thanh giả lơ, thi lễ với Nghiêm tiên sinh rồi đi thẳng một mạch, cũng không thấy ánh mắt của Nghiêm tiên sinh có chút bất đắc dĩ... Nhìn thấy cũng sẽ không để ý, ngược lại khi nàng trở về thảo đường lại hơi bị bất ngờ khi nhìn thấy Quách Tử Khiêm.

Sau chuyện hôm qua Quách Tử Khiêm, Quách tử An kể cả Quách Bảo Nhi đều bị nhốt lại.

Quách Tử Khiêm xoa xoa mũi, nói: "Ta nhảy cửa sổ đi ra... Nói đưa cơm cho Thanh Tử ca ngươi mà, người khác ta cũng không quan tâm."

Tiết Thanh cười nói: "Đa tạ." Hai người vào trong phòng, Quách Tử Khiêm đóng cửa lại, vẻ mặt bất an: "Nhưng kế tiếp chúng ta phải làm sao bây giờ?"

Tiết Thanh nói: "Việc nhà cửa của Trương Niện cũng đã được sửa sang xong."

Trương Niện... Quách Tử Khiêm sững sờ ra, thậm chí đến lúc này còn nghĩ đến Trương Niện: "Thanh Tử ca, sửa sang xong thì hai chúng ta... người khác... Bọn họ có biết được không?"

Xảy ra chuyện này, khẳng định các học sinh khác đều đã bị nhắc nhở không cho phép đến gần Tiết Thanh, chớ đừng nhắc tới chuyện cùng nhau làm việc... Huống hồ là muốn làm chuyện đối nghịch với quan phủ.

Sắc mặt Quách Tử Khiêm trắng nhợt, suỵt một tiếng, nói: "Ca, có bao giờ bọn họ đã đến mật báo cho người nhà hay không..." Hắn còn chưa dứt lời, tiếng của Noãn Noãn ngoài cửa vang lên.

"Ngươi giẫm phải dương quải của ta."

Quách Tử Khiêm hú hồn, là... ai... Hắn vẫn không bước ra xem, giọng Sở Minh Huy đã truyền đến.

"... Ơ kìa Noãn Noãn, nhìn thấy chúng ta không cần phải hô to thế. Chúng ta đây là người một nhà."

***

(1) "Vi thiên địa lập tâm, vi sinh dân lập mệnh, vi vãng thánh kế tuyệt học, vi vạn thế khai thái bình": Là câu nói của Trương Tái, một nhà lý học nổi tiếng thời Bắc Tống. Ý nghĩa có thể tạm hiểu như sau:

Vi thiên địa lập tâm: Định ra hệ thống đạo đức, luân lý cho thiên hạ.

Vi sinh dân lập mệnh: Để bảo đảm cuộc sống thịnh vượng cho người dân.

Vãng thánh kế tuyệt học: Khôi phục những đạo lý đã mất của bậc tiền hiền triết.

Vi vạn thế khai thái bình: Xây dựng hòa bình cho các thế hệ sau.