Tài sỹ luận hội (2)
Vu Việt mặc một thân trường bào xanh đậm thêu tỉ mỉ, đeo thắt lưng hoa văn vảy cá đỏ thẫm viền vàng, uyên bác mà thoải mái, mặc dù mang trang phục văn nhân quý phái, nhưng long hành hổ bộ*, khí thế sát nhân, ánh mắt lạnh thấu xương như đao, cho dù không lộ ra vẻ hung hãn cũng làm cho người ta có động tác sợ hãi, chỉ mới tiến gần vào đại sảnh, mọi người đã nín thở theo bản năng.
* Long hành hổ bộ: ý chỉ tư thế oai hùng.
Mặc dù khiếp sợ uy thế của Vu Việt, nhưng thực kỳ dị, ánh mắt mọi người vẫn chú ý tới nam tử phía sau Vu Việt, thực sự là “Hắn” quá đặc biệt, một đầu tóc ngắn nhẹ nhàng, đôi mắt phượng thanh tú, tướng mạo tuấn tú, làn da giống như ngà voi, hiện ra sáng rọi, mặc y phục văn sĩ nhạt màu, cả người mang theo một loại khí chất trong vắt như gió xuân, cùng với sát khí dày đặc của Vu Việt mà hình thành một sự đối lập mãnh liệt, một người như hắc thạch, một người như thanh vân, hai người hoàn toàn bất đồng như vậy đi cùng một chỗ, lại hài hòa đến bất ngờ.
“Đại điện hạ, Nhị điện hạ mạnh khỏe.” Vu Việt đứng thẳng, hơi hơi hành lễ.
Đại vương tử Lệ Thần khoái trá cười nói: “Vu đệ có thể đến đây, quả thực đã khiến cho vi huynh kinh hỉ vạn phần, người đâu, bố trí bàn.”
Người một bên lập tức đặt thêm một bộ bàn sát cạnh Đại vương tử.
Vu Việt đang muốn ngồi xuống, ai ngờ một giọng nói bỗng vang lên: “Vu đệ, người đệ mang đến quả nhiên không tầm thường, ngay cả hành lễ cũng kỳ lạ như vậy.”
Người dám xoi mói chuyện lúc này, ngoại trừ Đại vương tử thì chỉ có Nhị vương tử Lệ Kiêu. “Vị công tử phía sau đệ trông rất lạ, lần đầu tiên bái kiến mà ngay cả quỳ lễ cũng không muốn phải không? Hay là do “Hắn” không để vương huynh vào mắt?”
Vu Việt không quay lại, ngay cả vẻ mặt cũng chưa biến hóa, chỉ thản nhiên nói với Lệ Kiêu: “Không bằng Nhị điện hạ trực tiếp chất vấn ‘Hắn’ đi.” Nói xong cũng không quan tâm đến người phía sau, đi thẳng đến chỗ ngồi.
Tất cả mọi người ở đây đều cảm thấy có chút lạnh buốt, thầm nghĩ khó trách nhân tài trong phủ Vu Việt thưa thớt, một chủ tử mặc kệ sống chết của thuộc hạ như vậy, ai muốn đi theo đây!
Mà Lệ Kiêu, rốt cuộc không dám thực sự khiêu khích Vu Việt, chẳng qua muốn tìm cái cớ khiến Lệ Thần và Vu Việt hiềm khích nhau mà thôi.
Hóa ra ở thời điểm chào hỏi, Mặc Phi chỉ hơi khom người chắp tay thi lễ như bình thường, thứ nhất là vì thực sự quỳ không nổi, thứ hai là bởi vì nàng biết rằng đi theo chủ tử quyền cao chức trọng giống như Vu Việt, khi cùng nhau bái kiến quý nhân, nàng có thể bỏ qua quỳ lễ, đây là một loại cho phép ăn ý giữa các quý tộc.
Cho nên nàng cúi đầu như vậy, vốn có thể thuận lợi mà qua, nhưng Lô Ngôn bên người nàng lại vô cùng thuần thục quỳ xuống, như vậy một người quỳ một người đứng, muốn không thấy cũng khó.
Đợi cho Vu Việt chuẩn bị dời bước ngồi xuống, Lô Ngôn đang quỳ trên mặt đất lập tức run rẩy đứng lên đi theo, chỉ chừa lại một người Mặc Phi.
Cái này cũng thật là xui xẻo!
Đại vương tử liếc mắt nhìn Lệ Kiêu một cái, sau đó cười nói với Mặc Phi: “Vị tiên sinh này, không biết xưng hô như thế nào?”
“Tại hạ Phù Đồ, là khách khanh của phủ Nhung Trăn.” Bị vây trước mắt bao người như vậy, trong lòng Mặc Phi có chút không yên, nhưng sắc mặt lại vẫn bình thường, nói chuyện cũng không nhanh không chậm.
“Ồ? Khách khanh?” Lệ Thần có hứng thú nói, “Trong phủ Vu đệ xưa nay chọn người nghiêm cẩn, Phù Đồ tiên sinh có thể lọt vào mắt hắn, hiển nhiên phải vô cùng xuất sắc, không biết tiên sinh có sở trưởng gì?”
“Phù Đồ hiểu biết ít ỏi, không dám khoe khoang trước mặt chư vị tiền bối.”
Lệ Kiêu cười lạnh: “Mặc dù các hạ còn trẻ tuổi, nhưng dường như lại rất có ngạo khí, dám gặp vương tộc mà không quỳ, hiển nhiên phải có điểm hơn người, sao các hạ không biểu diễn kì tài ngay tại đây nhỉ?”
Mặc Phi thản nhiên liếc mắt nhìn vị Nhị vương tử một cái, không đáp lời, chỉ nói với Lệ Thần: “Xin hỏi Đại điện hạ, mục đích ngài tổ chức Tài sĩ luận hội là gì?”
Lệ Thần hơi sửng sốt một chút, trả lời: “Cầu nhân tài.”
“Một khi đã như vậy, xin cho phép Phù Đồ dùng một câu chuyện để đổi lấy việc không quỳ lễ.”
“Ồ?” Lời này vừa nói ra, không chỉ có Lệ Thần, tất cả mọi người ở đây đều cảm thấy tò mò, trong lòng nhiều người còn thầm nghĩ can đảm của người này thật không nhỏ.
“Tiên sinh, mời nói, bổn vương sẽ chăm chú lắng nghe.”
Mặc Phi hành lễ trước, sau đó mới từ từ nói tới: “Có một người tên là Trương Mục Dương và một người tên là Lý Mục Dương, chiều tối một ngày, khi bọn họ lùa đàn dê về nhà thì ngạc nhiên phát hiện, số đầu dê của mỗi nhà đều nhiều hơn mười con, hóa ra có một số con dê núi đã đi theo đàn dê về nhà.”
“Người tên Trương Mục Dương nghĩ miếng thịt béo thì không thể quăng đi. Vì thế đóng hàng rào chắc chắn, vây dê rừng lại chặt chẽ.”
“Người tên Lý Mục Dương thì lại nghĩ rằng, đối đãi với mấy con dê tốt hơn một chút, có lẽ sẽ thu hút thêm nhiều dê đến hơn. Vì thế cung cấp cho dê núi rất nhiều cỏ khô ngon.”
“Ngày hôm sau, người tên Trương Mục Dương sợ dê núi chạy mất, cho nên chỉ thả dê nhà vào thảo nguyên. Mà người tên Lý Mục Dương thì thả cả dê nhà và dê núi vào thảo nguyên. Đến tối, người tên Lý Mục Dương lại mang về hơn mười đầu dê núi, mà người tên Trương Mục Dương thì một đầu dê cũng không có.”
“Nhân tài khó được dễ mất, người xưa nói rằng: ‘Đại nhân làm đúng theo chuẩn mực, tiểu nhân làm đúng theo chuẩn mực, đây là thượng đẳng [1] quân chủ. Đại nhân làm đúng theo chuẩn mực, tiểu nhân có chút không làm đúng theo chuẩn mực, đây là trung đẳng [2] quân chủ. Đại nhân không làm đúng theo chuẩn mực, cho dù tiểu nhân có làm đúng, ta cũng không cần phải xem lại nữa.*’ Người làm đại sự thì không câu nệ tiểu tiết, cũng không vì được nhỏ mà mất lớn, ‘Cuồng phu nói như vậy, thánh nhân lựa chọn thế nào’ cũng là một loại khí phách, chỉ có cho nhân tài đủ tôn trọng và tự do mới có thể nhận được hồi báo lớn hơn. Điện hạ, cầu tài giống như khát nước vậy, nhưng liệu ngài có thể làm đến ‘Vì người vì quý, bỏ qua hẹp hòi’ không?”
* Đoạn trên là bản tự dịch từ bản dịch nghĩa. Nguyên văn được trích ra từ “Vương Chế” (王制) của Tuân Tử (荀子).
[1] Thượng đẳng: đẳng cấp cao nhất, ở đây chỉ những vị quân chủ tốt.
[2] Trung đẳng: đẳng cấp ở giữa, ở đây chỉ những vị quân chủ bình thường.
“Vì người vì quý, bỏ qua hẹp hòi” Đây là loại quyết đoán như thế nào? Giữa tràng nhất thời rơi vào trầm mặc, mọi người đều kinh ngạc nhìn về phía nam tử độc lập đứng ở chính giữa kia, “Hắn” cũng dám không đổi sắc mặt mà hỏi thẳng Vương tử như vậy.
“Ha ha ha, câu chuyện của tiên sinh rất hay.” Sau một lúc lâu Lệ Thần mới cười to, “Bổn vương thụ giáo.”
“Như vậy,” Mặc Phi thản nhiên hỏi, “Câu chuyện này có thể đổi lấy một cái lễ không quỳ hay không?”
Lệ Thần ý cười dạt dào nhìn “Hắn”: “Đương nhiên, Phù Đồ công tử có tư cách không quỳ. Không chỉ thế, bổn vương quyết định sau này, không, là từ nay về sau, khi Tài sĩ luận hội bắt đầu, toàn bộ tài sĩ đều có thể tạm miễn quỳ lễ, chỉ cần đứng thẳng.”
Chúng tài sĩ nghe được thì vẻ mặt vô cùng mừng rỡ, đều tạ ơn. Đây là may mắn của tất cả tài sĩ, đại biểu cho địa vị của nhân tài lại cao thêm một tầng, mà thay đổi này lại là vì một câu chuyện của người nào đó.
“Đại vương tử tài đức sáng suốt.”
Cuối cùng cũng đối phó được. Mặc Phi bình yên ngồi xuống, vừa rồi vẫn còn căng thẳng, rốt cuộc cũng có thể thả lỏng được rồi. Vốn dĩ còn muốn khiêm tốn, ai ngờ vừa ra trận đã bị trộm đồ, may mắn vị Đại vương tử này quả nhiên là hiền lành, tài đức sáng suốt như trong lời đồn. Coi như nàng phản ứng nhanh, hóa giải việc này bằng một câu chuyện, mà Lệ Thần lại có thể nhanh chóng lợi dụng, nhân cơ hội này chiếm được hảo cảm của những tài sĩ còn lại, đây là bản lĩnh của hắn.
Nghĩ như vậy, Mặc Phi không khỏi nhìn về phía Lệ Thần ngồi chính giữa, quả thực nam nhân này, khuôn mặt đẹp đẽ quý phái, khí độ hơn người, càng khó hơn chính là ánh mắt nhìn người ôn hòa chân thành, làm cho họ có cảm thấy được coi trọng. Đó là người mà nàng vốn muốn đầu nhập vào, đáng tiếc là trời xui đất khiến, mất đi cơ hội.
Mặc Phi đang trầm ngâm một bên vẫn chưa chú ý tới trong mắt Vu Việt hiện lên vài tia thưởng thức và ý cười, vốn dĩ hắn mặc kệ không can dự là bởi vì xung đột bất hòa giữa hai vị vương tử, loại tình huống như thế này vừa rồi, cho dù hắn có nói thế nào cũng đều không thích hợp. Vì một thuộc hạ mà cầu tình vương tử không hợp tính cách của hắn, cũng không hợp thân phận của hắn, mà hắn cũng không muốn chủ động cho Lệ Thần đưa hắn nhân tình.
Đồng thời hắn cũng có tâm xem ứng biến của Phù Đồ, cho dù ứng đối có không lễ nghi, Lệ Thần cũng sẽ nhìn mặt mũi hắn mà không gây khó dễ nhiều, cùng lắm là để cho những tài sĩ khác nhìn mà chế giễu thôi, cũng không ảnh hưởng gì đến phủ Nhung Trăn ở Tiệm Hề. Nhưng mà không ngờ, chẳng những Phù Đồ tự mình hóa giải được phiền toái, lại còn ứng đối tự nhiên, không kiêu ngạo, không siểm nịnh, tạo ra náo động lớn, còn trả lại cho Lệ Thần một cơ hội chiêu mộ lòng người.
Nhưng tiếp theo, hắn lơ đãng thấy Phù Đồ nhìn Lệ Thần đến xuất thần, nghĩ tới lúc đầu “Hắn” vốn muốn đầu nhập cho Lệ Thần, bây giờ lại thấy “Hắn” như vậy, trong lòng không khỏi có chút không vui, ánh mắt cũng chuyển lãnh, nếu đã vào phủ của hắn rồi, sẽ không cho “Hắn” cơ hội rời đi nữa.
Sắc mặt Lệ Kiêu cũng không tốt, tuy không phản đối, nhưng ánh mắt âm ngoan lại nhìn thẳng về phía Phù Đồ, người kia sắc mặt bình thản, ngồi ngay ngắn như núi. Khí độ trầm tĩnh như vực sâu cùng dung mạo tuấn nhã làm cho tâm tình không ít người đều nhộn nhạo. Mặc dù trong lòng không thoải mái khi Lệ Kiêu nhìn “Hắn”, sau một lúc lâu, một bụng cơn tức của Vu Việt cũng không hiểu sao tiêu tán hơn phân nửa. Đột nhiên trong lòng hơi ngứa ngáy, sinh ra một loại ý niệm “Người này là của mình thì tốt rồi” trong đầu, ý niệm này vừa hiện lên, rốt cuộc không lái đi được…
Sau sự kiện gây chậm trễ vừa rồi, Tài sĩ luận hội lại tiếp tục, Lệ Thần tiết lộ đề thứ nhất của hôm nay: Dùng người.
Áp dụng hình thức biện luận tự do, bên góc còn có một nhóm người chuyên môn ghi chép lại lời biện.
Lệ Thần hỏi: “Vương giả chọn người, không thể l* m*ng dùng ngay. Dùng người chính trực, là vì người hiền, cũng là vì khuyên giải; dùng lẫn người ác, sẽ có cướp đoạt tranh giành. Ở đây, người tài khó làm, người vừa có tài vừa có đức hạnh lại càng khó, làm thế nào để dùng được?”
Mọi người nhỏ giọng nghị luận, không bao lâu, một nam tử trung niên trong đám người đứng ra nói: “Quốc gia của chúng ta chọn lựa nhân tài, thường là do có người tiến cử, được phân đến châu quận, sau đó thì đem dùng, nguyên số vì quá đông, có thể so cao thấp lại khó có thể phân biệt. Tại hạ cho rằng, chân chính có tài năng đức hạnh, người này phải bao gồm cả nhân ái và trí tuệ chứ không phải có đức thì không tài hay có tài thì không đức. Ta lựa chọn thứ quan trọng nhất là đức hạnh…”
Theo người đầu tiên trình bày và phân tích xong, vài vị tài sĩ lớn mật lại liên tiếp đi ra lên tiếng.
Trong đó có một số lời nói có đạo lý, ví dụ như “Giám sát thực hư từng người, thi chọn tài năng, trong thực có giả, trong giả có thực…”
Còn có người nói đến “Dùng người thì không nghi ngờ người, nghi người thì không dùng người”; “Thân cận người hiền, tránh xa tiểu nhân”, v.v… Đều là lời hay.
Có lẽ những người khác cảm thấy được lợi không nhỏ, nhưng đối với Mặc Phi mà nói, đạo lý như này ở thời đại của nàng, ngay cả trẻ nhỏ cũng hiểu được, chỉ là nàng sẽ không nói điều đó với họ mà thôi. Nàng không có ý xem thường gì bọn họ cả, lấy học thức tự thân của những tài sĩ này có thể tổng kết ra như vậy, so với hậu nhân lấy kinh nghiệm từ những người đi trước thì trân quý hơn nhiều lắm. Chỉ là tri thức nơi đây còn lạc hậu và hạn chế, vẫn chưa thể nhảy ra khỏi vòng luẩn quẩn ngay được.
Thời đại này không có hệ thống cách thức tuyển chọn nhân tài, cũng không có bộ máy quan chế toàn diện, nói đến đề cử nhân tài, khó thể tránh khỏi thiếu thốn, chỉ dựa vào phẩm tính đạo đức của tài sĩ, sẽ không khỏi lãng phí nguồn tài nguyên bên ngoài, thế cho nên rất nhiều người mới bị mai một. Ngoài ra thì tri thức truyền bá khó khăn cũng là một nguyên nhân lớn tạo nên sự thiếu hụt nhân tài.
Dù hiểu được như vậy, Mặc Phi cũng không tính làm náo động lúc này. Khả năng của nàng, chỉ có thể dùng để trợ giúp Vu Việt trong tương lai. Ở thời đại quần hùng tranh giành nơi đây, đã không còn là vấn đề có nên tranh bá hay không nữa, mà là vấn đề làm thế nào để tranh bá thiên hạ. Quốc gia khác phát triển như thế nào, nàng có thể mặc kệ, nhưng nếu có hành vi tiến đánh “Nhung Trăn” của nàng, chỉ có làm cho Vu Việt có đủ thực lực thì mới có thể bảo đảm an toàn cho bản thân.
Nếu Vu Việt chỉ là một quý tộc bình thường thì không nói làm gì, đằng này hắn cũng là một Chư Hầu vương, tương lai tất sẽ khó hòa hợp với thượng tầng của Chiếu Quốc. Mà hiện nay chỉ có hai biện pháp để giải quyết vấn đề, thứ nhất là Vu Việt nguyện ý buông tha cho đất phong và binh quyền của mình, làm một vị vương gia nhàn tản; mà làm như thế này vẫn không thể cam đoan có thể toàn thân trở ra. Thứ hai là có được thực lực khiến người khác sợ hãi, cát cứ* một phương.
* Cát cứ: cắt chiếm riêng một vùng.
Rất hiển nhiên, lấy tính cách của Vu Việt, muốn hắn tham sống sợ chết thì không bằng g**t ch*t hắn đi. Lãnh của hắn có lẽ chỉ là mặt ngoài, nhưng ngạo thì đã xâm nhập vào cốt tủy.
Giống như lần tham gia này tụ hội này, Mặc Phi khẳng định chắc chắn trong đó có nguyên nhân, tuy rằng mới chỉ tiếp xúc không lâu, nhưng nam nhân này tuyệt đối không phải loại người sẽ làm những việc nhàm chán.
Nhóm tài sĩ còn đang tiến hành nghị luận, Mặc Phi chỉ chuyên chú lắng nghe. Nàng tưởng cứ như vậy là xong rồi, tin rằng mục đích tới đây của Vu Việt cũng đã đạt được, ít nhất thì cũng khiến cho thanh danh của Lệ Thần thêm vang xa, đè ép Lệ Kiêu xuống dưới… Đợi chút, chẳng lẽ đây là mục đích của Vu Việt? Để cho người khác thấy hắn đang ủng hộ Lệ Thần?
Hắn muốn gia tăng mâu thuẫn giữa hai vị vương tử! Mặc Phi hơi cúi đầu thu liễm, quang mang trong mắt lưu chuyển không dấu vết.
Đúng lúc này, bỗng nghe thấy có người nói: “Không biết Phù Đồ tiên sinh thấy thế nào?”
* Long hành hổ bộ: ý chỉ tư thế oai hùng.
Mặc dù khiếp sợ uy thế của Vu Việt, nhưng thực kỳ dị, ánh mắt mọi người vẫn chú ý tới nam tử phía sau Vu Việt, thực sự là “Hắn” quá đặc biệt, một đầu tóc ngắn nhẹ nhàng, đôi mắt phượng thanh tú, tướng mạo tuấn tú, làn da giống như ngà voi, hiện ra sáng rọi, mặc y phục văn sĩ nhạt màu, cả người mang theo một loại khí chất trong vắt như gió xuân, cùng với sát khí dày đặc của Vu Việt mà hình thành một sự đối lập mãnh liệt, một người như hắc thạch, một người như thanh vân, hai người hoàn toàn bất đồng như vậy đi cùng một chỗ, lại hài hòa đến bất ngờ.
“Đại điện hạ, Nhị điện hạ mạnh khỏe.” Vu Việt đứng thẳng, hơi hơi hành lễ.
Đại vương tử Lệ Thần khoái trá cười nói: “Vu đệ có thể đến đây, quả thực đã khiến cho vi huynh kinh hỉ vạn phần, người đâu, bố trí bàn.”
Người một bên lập tức đặt thêm một bộ bàn sát cạnh Đại vương tử.
Vu Việt đang muốn ngồi xuống, ai ngờ một giọng nói bỗng vang lên: “Vu đệ, người đệ mang đến quả nhiên không tầm thường, ngay cả hành lễ cũng kỳ lạ như vậy.”
Người dám xoi mói chuyện lúc này, ngoại trừ Đại vương tử thì chỉ có Nhị vương tử Lệ Kiêu. “Vị công tử phía sau đệ trông rất lạ, lần đầu tiên bái kiến mà ngay cả quỳ lễ cũng không muốn phải không? Hay là do “Hắn” không để vương huynh vào mắt?”
Vu Việt không quay lại, ngay cả vẻ mặt cũng chưa biến hóa, chỉ thản nhiên nói với Lệ Kiêu: “Không bằng Nhị điện hạ trực tiếp chất vấn ‘Hắn’ đi.” Nói xong cũng không quan tâm đến người phía sau, đi thẳng đến chỗ ngồi.
Tất cả mọi người ở đây đều cảm thấy có chút lạnh buốt, thầm nghĩ khó trách nhân tài trong phủ Vu Việt thưa thớt, một chủ tử mặc kệ sống chết của thuộc hạ như vậy, ai muốn đi theo đây!
Mà Lệ Kiêu, rốt cuộc không dám thực sự khiêu khích Vu Việt, chẳng qua muốn tìm cái cớ khiến Lệ Thần và Vu Việt hiềm khích nhau mà thôi.
Hóa ra ở thời điểm chào hỏi, Mặc Phi chỉ hơi khom người chắp tay thi lễ như bình thường, thứ nhất là vì thực sự quỳ không nổi, thứ hai là bởi vì nàng biết rằng đi theo chủ tử quyền cao chức trọng giống như Vu Việt, khi cùng nhau bái kiến quý nhân, nàng có thể bỏ qua quỳ lễ, đây là một loại cho phép ăn ý giữa các quý tộc.
Cho nên nàng cúi đầu như vậy, vốn có thể thuận lợi mà qua, nhưng Lô Ngôn bên người nàng lại vô cùng thuần thục quỳ xuống, như vậy một người quỳ một người đứng, muốn không thấy cũng khó.
Đợi cho Vu Việt chuẩn bị dời bước ngồi xuống, Lô Ngôn đang quỳ trên mặt đất lập tức run rẩy đứng lên đi theo, chỉ chừa lại một người Mặc Phi.
Cái này cũng thật là xui xẻo!
Đại vương tử liếc mắt nhìn Lệ Kiêu một cái, sau đó cười nói với Mặc Phi: “Vị tiên sinh này, không biết xưng hô như thế nào?”
“Tại hạ Phù Đồ, là khách khanh của phủ Nhung Trăn.” Bị vây trước mắt bao người như vậy, trong lòng Mặc Phi có chút không yên, nhưng sắc mặt lại vẫn bình thường, nói chuyện cũng không nhanh không chậm.
“Ồ? Khách khanh?” Lệ Thần có hứng thú nói, “Trong phủ Vu đệ xưa nay chọn người nghiêm cẩn, Phù Đồ tiên sinh có thể lọt vào mắt hắn, hiển nhiên phải vô cùng xuất sắc, không biết tiên sinh có sở trưởng gì?”
“Phù Đồ hiểu biết ít ỏi, không dám khoe khoang trước mặt chư vị tiền bối.”
Lệ Kiêu cười lạnh: “Mặc dù các hạ còn trẻ tuổi, nhưng dường như lại rất có ngạo khí, dám gặp vương tộc mà không quỳ, hiển nhiên phải có điểm hơn người, sao các hạ không biểu diễn kì tài ngay tại đây nhỉ?”
Mặc Phi thản nhiên liếc mắt nhìn vị Nhị vương tử một cái, không đáp lời, chỉ nói với Lệ Thần: “Xin hỏi Đại điện hạ, mục đích ngài tổ chức Tài sĩ luận hội là gì?”
Lệ Thần hơi sửng sốt một chút, trả lời: “Cầu nhân tài.”
“Một khi đã như vậy, xin cho phép Phù Đồ dùng một câu chuyện để đổi lấy việc không quỳ lễ.”
“Ồ?” Lời này vừa nói ra, không chỉ có Lệ Thần, tất cả mọi người ở đây đều cảm thấy tò mò, trong lòng nhiều người còn thầm nghĩ can đảm của người này thật không nhỏ.
“Tiên sinh, mời nói, bổn vương sẽ chăm chú lắng nghe.”
Mặc Phi hành lễ trước, sau đó mới từ từ nói tới: “Có một người tên là Trương Mục Dương và một người tên là Lý Mục Dương, chiều tối một ngày, khi bọn họ lùa đàn dê về nhà thì ngạc nhiên phát hiện, số đầu dê của mỗi nhà đều nhiều hơn mười con, hóa ra có một số con dê núi đã đi theo đàn dê về nhà.”
“Người tên Trương Mục Dương nghĩ miếng thịt béo thì không thể quăng đi. Vì thế đóng hàng rào chắc chắn, vây dê rừng lại chặt chẽ.”
“Người tên Lý Mục Dương thì lại nghĩ rằng, đối đãi với mấy con dê tốt hơn một chút, có lẽ sẽ thu hút thêm nhiều dê đến hơn. Vì thế cung cấp cho dê núi rất nhiều cỏ khô ngon.”
“Ngày hôm sau, người tên Trương Mục Dương sợ dê núi chạy mất, cho nên chỉ thả dê nhà vào thảo nguyên. Mà người tên Lý Mục Dương thì thả cả dê nhà và dê núi vào thảo nguyên. Đến tối, người tên Lý Mục Dương lại mang về hơn mười đầu dê núi, mà người tên Trương Mục Dương thì một đầu dê cũng không có.”
“Nhân tài khó được dễ mất, người xưa nói rằng: ‘Đại nhân làm đúng theo chuẩn mực, tiểu nhân làm đúng theo chuẩn mực, đây là thượng đẳng [1] quân chủ. Đại nhân làm đúng theo chuẩn mực, tiểu nhân có chút không làm đúng theo chuẩn mực, đây là trung đẳng [2] quân chủ. Đại nhân không làm đúng theo chuẩn mực, cho dù tiểu nhân có làm đúng, ta cũng không cần phải xem lại nữa.*’ Người làm đại sự thì không câu nệ tiểu tiết, cũng không vì được nhỏ mà mất lớn, ‘Cuồng phu nói như vậy, thánh nhân lựa chọn thế nào’ cũng là một loại khí phách, chỉ có cho nhân tài đủ tôn trọng và tự do mới có thể nhận được hồi báo lớn hơn. Điện hạ, cầu tài giống như khát nước vậy, nhưng liệu ngài có thể làm đến ‘Vì người vì quý, bỏ qua hẹp hòi’ không?”
* Đoạn trên là bản tự dịch từ bản dịch nghĩa. Nguyên văn được trích ra từ “Vương Chế” (王制) của Tuân Tử (荀子).
[1] Thượng đẳng: đẳng cấp cao nhất, ở đây chỉ những vị quân chủ tốt.
[2] Trung đẳng: đẳng cấp ở giữa, ở đây chỉ những vị quân chủ bình thường.
“Vì người vì quý, bỏ qua hẹp hòi” Đây là loại quyết đoán như thế nào? Giữa tràng nhất thời rơi vào trầm mặc, mọi người đều kinh ngạc nhìn về phía nam tử độc lập đứng ở chính giữa kia, “Hắn” cũng dám không đổi sắc mặt mà hỏi thẳng Vương tử như vậy.
“Ha ha ha, câu chuyện của tiên sinh rất hay.” Sau một lúc lâu Lệ Thần mới cười to, “Bổn vương thụ giáo.”
“Như vậy,” Mặc Phi thản nhiên hỏi, “Câu chuyện này có thể đổi lấy một cái lễ không quỳ hay không?”
Lệ Thần ý cười dạt dào nhìn “Hắn”: “Đương nhiên, Phù Đồ công tử có tư cách không quỳ. Không chỉ thế, bổn vương quyết định sau này, không, là từ nay về sau, khi Tài sĩ luận hội bắt đầu, toàn bộ tài sĩ đều có thể tạm miễn quỳ lễ, chỉ cần đứng thẳng.”
Chúng tài sĩ nghe được thì vẻ mặt vô cùng mừng rỡ, đều tạ ơn. Đây là may mắn của tất cả tài sĩ, đại biểu cho địa vị của nhân tài lại cao thêm một tầng, mà thay đổi này lại là vì một câu chuyện của người nào đó.
“Đại vương tử tài đức sáng suốt.”
Cuối cùng cũng đối phó được. Mặc Phi bình yên ngồi xuống, vừa rồi vẫn còn căng thẳng, rốt cuộc cũng có thể thả lỏng được rồi. Vốn dĩ còn muốn khiêm tốn, ai ngờ vừa ra trận đã bị trộm đồ, may mắn vị Đại vương tử này quả nhiên là hiền lành, tài đức sáng suốt như trong lời đồn. Coi như nàng phản ứng nhanh, hóa giải việc này bằng một câu chuyện, mà Lệ Thần lại có thể nhanh chóng lợi dụng, nhân cơ hội này chiếm được hảo cảm của những tài sĩ còn lại, đây là bản lĩnh của hắn.
Nghĩ như vậy, Mặc Phi không khỏi nhìn về phía Lệ Thần ngồi chính giữa, quả thực nam nhân này, khuôn mặt đẹp đẽ quý phái, khí độ hơn người, càng khó hơn chính là ánh mắt nhìn người ôn hòa chân thành, làm cho họ có cảm thấy được coi trọng. Đó là người mà nàng vốn muốn đầu nhập vào, đáng tiếc là trời xui đất khiến, mất đi cơ hội.
Mặc Phi đang trầm ngâm một bên vẫn chưa chú ý tới trong mắt Vu Việt hiện lên vài tia thưởng thức và ý cười, vốn dĩ hắn mặc kệ không can dự là bởi vì xung đột bất hòa giữa hai vị vương tử, loại tình huống như thế này vừa rồi, cho dù hắn có nói thế nào cũng đều không thích hợp. Vì một thuộc hạ mà cầu tình vương tử không hợp tính cách của hắn, cũng không hợp thân phận của hắn, mà hắn cũng không muốn chủ động cho Lệ Thần đưa hắn nhân tình.
Đồng thời hắn cũng có tâm xem ứng biến của Phù Đồ, cho dù ứng đối có không lễ nghi, Lệ Thần cũng sẽ nhìn mặt mũi hắn mà không gây khó dễ nhiều, cùng lắm là để cho những tài sĩ khác nhìn mà chế giễu thôi, cũng không ảnh hưởng gì đến phủ Nhung Trăn ở Tiệm Hề. Nhưng mà không ngờ, chẳng những Phù Đồ tự mình hóa giải được phiền toái, lại còn ứng đối tự nhiên, không kiêu ngạo, không siểm nịnh, tạo ra náo động lớn, còn trả lại cho Lệ Thần một cơ hội chiêu mộ lòng người.
Nhưng tiếp theo, hắn lơ đãng thấy Phù Đồ nhìn Lệ Thần đến xuất thần, nghĩ tới lúc đầu “Hắn” vốn muốn đầu nhập cho Lệ Thần, bây giờ lại thấy “Hắn” như vậy, trong lòng không khỏi có chút không vui, ánh mắt cũng chuyển lãnh, nếu đã vào phủ của hắn rồi, sẽ không cho “Hắn” cơ hội rời đi nữa.
Sắc mặt Lệ Kiêu cũng không tốt, tuy không phản đối, nhưng ánh mắt âm ngoan lại nhìn thẳng về phía Phù Đồ, người kia sắc mặt bình thản, ngồi ngay ngắn như núi. Khí độ trầm tĩnh như vực sâu cùng dung mạo tuấn nhã làm cho tâm tình không ít người đều nhộn nhạo. Mặc dù trong lòng không thoải mái khi Lệ Kiêu nhìn “Hắn”, sau một lúc lâu, một bụng cơn tức của Vu Việt cũng không hiểu sao tiêu tán hơn phân nửa. Đột nhiên trong lòng hơi ngứa ngáy, sinh ra một loại ý niệm “Người này là của mình thì tốt rồi” trong đầu, ý niệm này vừa hiện lên, rốt cuộc không lái đi được…
Sau sự kiện gây chậm trễ vừa rồi, Tài sĩ luận hội lại tiếp tục, Lệ Thần tiết lộ đề thứ nhất của hôm nay: Dùng người.
Áp dụng hình thức biện luận tự do, bên góc còn có một nhóm người chuyên môn ghi chép lại lời biện.
Lệ Thần hỏi: “Vương giả chọn người, không thể l* m*ng dùng ngay. Dùng người chính trực, là vì người hiền, cũng là vì khuyên giải; dùng lẫn người ác, sẽ có cướp đoạt tranh giành. Ở đây, người tài khó làm, người vừa có tài vừa có đức hạnh lại càng khó, làm thế nào để dùng được?”
Mọi người nhỏ giọng nghị luận, không bao lâu, một nam tử trung niên trong đám người đứng ra nói: “Quốc gia của chúng ta chọn lựa nhân tài, thường là do có người tiến cử, được phân đến châu quận, sau đó thì đem dùng, nguyên số vì quá đông, có thể so cao thấp lại khó có thể phân biệt. Tại hạ cho rằng, chân chính có tài năng đức hạnh, người này phải bao gồm cả nhân ái và trí tuệ chứ không phải có đức thì không tài hay có tài thì không đức. Ta lựa chọn thứ quan trọng nhất là đức hạnh…”
Theo người đầu tiên trình bày và phân tích xong, vài vị tài sĩ lớn mật lại liên tiếp đi ra lên tiếng.
Trong đó có một số lời nói có đạo lý, ví dụ như “Giám sát thực hư từng người, thi chọn tài năng, trong thực có giả, trong giả có thực…”
Còn có người nói đến “Dùng người thì không nghi ngờ người, nghi người thì không dùng người”; “Thân cận người hiền, tránh xa tiểu nhân”, v.v… Đều là lời hay.
Có lẽ những người khác cảm thấy được lợi không nhỏ, nhưng đối với Mặc Phi mà nói, đạo lý như này ở thời đại của nàng, ngay cả trẻ nhỏ cũng hiểu được, chỉ là nàng sẽ không nói điều đó với họ mà thôi. Nàng không có ý xem thường gì bọn họ cả, lấy học thức tự thân của những tài sĩ này có thể tổng kết ra như vậy, so với hậu nhân lấy kinh nghiệm từ những người đi trước thì trân quý hơn nhiều lắm. Chỉ là tri thức nơi đây còn lạc hậu và hạn chế, vẫn chưa thể nhảy ra khỏi vòng luẩn quẩn ngay được.
Thời đại này không có hệ thống cách thức tuyển chọn nhân tài, cũng không có bộ máy quan chế toàn diện, nói đến đề cử nhân tài, khó thể tránh khỏi thiếu thốn, chỉ dựa vào phẩm tính đạo đức của tài sĩ, sẽ không khỏi lãng phí nguồn tài nguyên bên ngoài, thế cho nên rất nhiều người mới bị mai một. Ngoài ra thì tri thức truyền bá khó khăn cũng là một nguyên nhân lớn tạo nên sự thiếu hụt nhân tài.
Dù hiểu được như vậy, Mặc Phi cũng không tính làm náo động lúc này. Khả năng của nàng, chỉ có thể dùng để trợ giúp Vu Việt trong tương lai. Ở thời đại quần hùng tranh giành nơi đây, đã không còn là vấn đề có nên tranh bá hay không nữa, mà là vấn đề làm thế nào để tranh bá thiên hạ. Quốc gia khác phát triển như thế nào, nàng có thể mặc kệ, nhưng nếu có hành vi tiến đánh “Nhung Trăn” của nàng, chỉ có làm cho Vu Việt có đủ thực lực thì mới có thể bảo đảm an toàn cho bản thân.
Nếu Vu Việt chỉ là một quý tộc bình thường thì không nói làm gì, đằng này hắn cũng là một Chư Hầu vương, tương lai tất sẽ khó hòa hợp với thượng tầng của Chiếu Quốc. Mà hiện nay chỉ có hai biện pháp để giải quyết vấn đề, thứ nhất là Vu Việt nguyện ý buông tha cho đất phong và binh quyền của mình, làm một vị vương gia nhàn tản; mà làm như thế này vẫn không thể cam đoan có thể toàn thân trở ra. Thứ hai là có được thực lực khiến người khác sợ hãi, cát cứ* một phương.
* Cát cứ: cắt chiếm riêng một vùng.
Rất hiển nhiên, lấy tính cách của Vu Việt, muốn hắn tham sống sợ chết thì không bằng g**t ch*t hắn đi. Lãnh của hắn có lẽ chỉ là mặt ngoài, nhưng ngạo thì đã xâm nhập vào cốt tủy.
Giống như lần tham gia này tụ hội này, Mặc Phi khẳng định chắc chắn trong đó có nguyên nhân, tuy rằng mới chỉ tiếp xúc không lâu, nhưng nam nhân này tuyệt đối không phải loại người sẽ làm những việc nhàm chán.
Nhóm tài sĩ còn đang tiến hành nghị luận, Mặc Phi chỉ chuyên chú lắng nghe. Nàng tưởng cứ như vậy là xong rồi, tin rằng mục đích tới đây của Vu Việt cũng đã đạt được, ít nhất thì cũng khiến cho thanh danh của Lệ Thần thêm vang xa, đè ép Lệ Kiêu xuống dưới… Đợi chút, chẳng lẽ đây là mục đích của Vu Việt? Để cho người khác thấy hắn đang ủng hộ Lệ Thần?
Hắn muốn gia tăng mâu thuẫn giữa hai vị vương tử! Mặc Phi hơi cúi đầu thu liễm, quang mang trong mắt lưu chuyển không dấu vết.
Đúng lúc này, bỗng nghe thấy có người nói: “Không biết Phù Đồ tiên sinh thấy thế nào?”
Bình luận chương 11
Chia sẻ cảm nhận về chương 11 “Tài sỹ luận hội (2)”