Chương 51
Chuyển ngữ: Queenie_Sk
Giáo sư Hoàng nắm tay Thư Tần: “Dì có nghe Cố Phi Vũ nói qua, cháu là sư muội của Vũ Minh à?”
Thư Tần trịnh trọng: “Cháu chào giáo sư Hoàng.”
Giáo sư nhìn Vũ Minh rồi quay lại Thư Tần. Mẹ Vũ Minh qua đời khi mới bốn mươi tuổi, mỗi khi nghĩ đến việc này dì thường cố gắng kìm nước mắt, lúc này đây trông thấy bạn gái Vũ Minh, ánh mắt dì để lộ sự quan tâm sâu sắc. Giáo sư Uông cũng nhìn Thư Tần, trong lòng không khỏi nhớ đến người đồng nghiệp đã khuất.
Sức khỏe của chủ nhiệm Cố vẫn chưa ổn định, trong phòng nói chuyện vài ba câu rồi lập tức yên lặng. Thư Tần chỉ xin nghỉ được nửa tiếng, qua đây thăm rồi phải trở về ngay.
Vũ Minh lên tiếng chào rồi ra ngoài tiễn Thư Tần, giáo sư Hoàng muốn tiễn ra đến tận cửa nhưng cả người mệt mỏi nên mấy đồng nghiệp kéo bà ngồi xuống sofa.
Khi cửa gần đóng, Thư Tần nghe âm thanh thở dài của giáo sư Hoàng: “Mệt mỏi cả đời, đến khi tưởng được an nhàn hưởng phúc tuổi già thì sức khỏe lại không chống đỡ được. Hiện tại mới rõ ràng, cuộc sống là vô thường.” (1)
(1) Cuộc sống và vạn vật quanh chúng ta, từng giờ từng phút luôn luôn biến đổi theo không gian và thời gian, không có gì tồn tại vĩnh viễn. Đó chính là “Vô thường”, nghĩa là không có gì thường xuyên trường tồn mãi mãi. Thân vô thường: Sinh, lão, bệnh, tử, bệnh tật, tai nạn bất thường luôn xảy ra.
Thư Tần đứng ở hành lang hỏi Vũ Minh: “Anh ăn trưa chưa?”
“Ăn rồi!” Sáng nay sau khi thảo luận phương án trị liệu cho bác Cố, anh đã ăn đại cơm hộp của bệnh viện.
“Bác Cố bệnh nặng lắm hả anh?”
Y tá đẩy xe thuốc đến, Vũ Minh kéo Thư Tần sang một bên: “Sáng sớm mới làm siêu âm TEE (2) cho bác Cố, ngoại trừ mạch vành ba nhánh (3) còn kèm hở van hai lá (4), hiện tại vẫn chưa quyết định phẫu thuật tuần hoàn ngoài hay trực tiếp phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.” (5)
(2) TEE - Transoesophageal-Echocardiogram, siêu âm tim qua đường thực quản. Không giống như siêu âm tim chuẩn, một dụng cụ với đầu dò nội soi dài và nhỏ được gọi là đầu dò TEE. Đầu dò TEE sẽ được đưa vào họng hoặc qua thực quản.
Trái tim của chúng ta được nuôi dưỡng bởi một hệ thống mạch máu gọi là hệ động mạch vành, hệ thống này được chia làm 3 nhánh lớn làm nhiệm vụ cung cấp máu giàu oxy và dinh dưỡng tới nuôi tim.
(3) Bệnh mạch vành 3 nhánh là tình trạng cả ba nhánh mạch vành đều bị tắc hẹp, thường xảy ra ở người cao tuổi, người bệnh tiểu đường, có tiền sử tăng huyết áp, mỡ máu cao và những người hút thuốc lá. Bệnh tiến triển âm thầm trong nhiều năm, ban đầu người bệnh có thể chỉ cảm thấy tức ngực, đau ngực, nhưng thường không để ý tới. Theo thời gian, cơ tim luôn hoạt động trong tình trạng thiếu máu và cuối cùng dẫn đến suy tim. Người bệnh cũng có nguy cơ cao gặp nhồi máu cơ tim cấp do bị tắc cả 3 mạch máu nuôi tim. Bệnh mạch vành 3 nhánh nếu phát hiện và điều trị muộn, tỷ lệ tử vong cao tới 62%.
(4) Van hai lá được ví như “cánh cửa” nằm giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái. Van hai lá có hai cánh mỏng, giúp máu chảy theo một chiều từ nhĩ xuống thất và đóng chặt buồng tâm thất khi bơm máu vào hệ thống tuần hoàn. Do van hai lá làm việc không đúng cách, van không đóng chặt khiến máu bị phun ngược trở lại tâm nhĩ gây thiếu máu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể và làm xuất hiện các triệu chứng của bệnh hở van tim hai lá.
(5) Đây là một phẫu thuật nhằm tạo lập một đường chảy tắt từ động mạch chủ tới phía sau vị trí tắc hẹp của nhánh động mạch vành, do đó thường được gọi dưới cái tên “phẫu thuật bắc cầu nối chủ – vành”. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ lấy một đoạn động mạch hoặc tĩnh mạch từ các phần khác của cơ thể bạn. Những mạch máu này sau đó được nối trực tiếp vào phía sau vị trí tắc, hẹp của động mạch vành tổn thương. Qua các cầu nối ấy, máu có thể chảy qua những nơi hẹp tắc và đến phần cơ tim được nuôi dưỡng bởi nhánh mạch vành đó nhiều hơn.
Các động mạch hoặc tĩnh mạch được sử dụng là các mạch máu có thể thay thế được. Sử dụng các nhánh mạch này không làm ảnh hưởng tới việc lưu thông máu ở nơi nó được lấy đi.
Thông thường, các bác sĩ hay dùng các động mạch nằm ngay trong lồng ngực chạy dọc theo xương ức (động mạch vú trong). Nếu sử dụng tĩnh mạch, người ta thường lấy các tĩnh mạch ở mặt trong cẳng chân (tĩnh mạch hiển). Đôi khi có thể lấy tĩnh mạch ở phía ngoài cẳng chân, cánh tay hoặc một số động mạch ở ổ bụng. Rất hiếm khi phải sử dụng các mạch máu của người khác cho hoặc mạch nhân tạo (khi động mạch hoặc tĩnh mạch của chính bệnh nhân không thể dùng được).
Phẫu thuật bắc cầu nối chủ - vành thường phải dùng máy tim phổi nhân tạo. Máy này sẽ hoạt động thay thế khi tim và phổi ngừng hoạt động trong khi phẫu thuật để nối được chính xác vào động mạch vành.
Thư Tần suy nghĩ, trong hai loại phẫu thuật đều có những ưu nhược điểm riêng. Cách đầu tiên có thể thuận lợi giải quyết những triệu chứng của tim, nhưng trái tim sẽ ngừng đập một khoảng thời gian, điều đó dẫn đến những khó khăn trong việc khôi phục chức năng nội tạng.
Cách sau lại không thể giải quyết tình trạng van và tăng áp động mạch phổi, hơn nữa phẫu thuật này yêu cầu bác sĩ thực hiện phẫu thuật và bác sĩ gây mê phải có trình độ khá cao.
Chắc chắn Vũ Minh sẽ mong bác Cố có thể phẫu thuật trong trạng thái trái tim đập liên tục. Thế nhưng ai sẽ đảm bảo được một trong hai phương thức phẫu thuật ấy chắc chắn không xảy ra vấn đề nguy hiểm.
Cô chợt nhớ đến câu nói của mẹ Cố Phi Vũ vừa rồi, cuộc sống thật vô thường, ở bệnh viện sẽ hiểu được rõ ràng cảm giác ấy là như thế nào.
Vũ Minh nhìn Thư Tần, sắc mặt cô không hồng hào như thường ngày, có lẽ tối qua cô ngủ cũng không ngon giấc, giọng anh mang theo chút áy náy: “Anh ở đây chăm sóc, ngày mai không thể đưa em về nhà.”
Thư Tần cúi đầu nhìn điện thoại, cô suýt nữa quên hôm nay đã là thứ sáu. Cố Phi Vũ cũng như Vũ Minh đều là con một trong nhà, không có nhiều người thân. Tối hôm qua xảy ra chuyện, Cố Phi Vũ và giáo sư Hoàng cũng chọn gọi cho Vũ Minh đầu tiên, đã cho thấy họ xem Vũ Minh như người nhà. Bác Cố sinh bệnh, cả nhà phải luân phiên chăm sóc.
Thư Tần: “Lát em gọi cho dì, tối em mang cơm qua đây. Nếu như tối có thể nghỉ ngơi, anh cố gắng về nhà ngủ một giấc. Ngày mai em qua giúp anh một tay.”
Vũ Minh cười nói: “Làm sao lại phiền em chứ. Tuần sau không phải em thi đấu ư? Ở đây đủ người rồi, em cứ ở nhà yên tâm ôn tập đi.”
Cửa phòng bệnh mở ra, Thích Mạn và mấy người bước ra. Khi đi ngang qua cô và Vũ Minh, cô ta gật đầu chào.
Thư Tần vốn quyết định cuối tuần sang giúp được gì thì giúp, nhưng vừa trông thấy Thích Mạn liền lập tức nghĩ đến kỳ thi gian nan sắp tới, cô do dự một chút rồi hạ quyết tâm: “Thứ bảy em qua giúp, chủ nhật em có cả ngày ở nhà ôn bài.”
Vũ Minh không chịu: “Bình thường em đi làm đã mệt rồi phải thi, khó khăn lắm mới có mấy ngày cuối tuần, em phải nghỉ ngơi hiểu không? Hơn nữa, nếu mai em qua, anh lại phải đưa em về.”
Anh khuyên cô, câu cuối cùng chính là đòn sát thủ. Dĩ nhiên cô có thể đi xe buýt hoặc taxi về nhà, nhưng chỉ sợ Vũ Minh không yên tâm bỏ bác Cố rồi đưa cô về.
Thư Tần nói lảng sang chuyện khác: “Thôi em về khoa làm việc, anh nhớ nhắn Cố sư huynh tối đừng gọi cơm hộp đấy.”
Vũ Minh biết nếu không cho Thư Tần làm chút gì đó thì trong lòng cô chắc chắn sẽ thấy khó chịu, anh đành liếc cô một cái, gật đầu: “Lát nữa anh sẽ báo. Em đi làm đi, muộn rồi.”
Thư Tần về khoa. Tan ca, cô về nhà Vũ Minh làm cơm với dì Lưu, bỏ vào hộp giữ nhiệt cầm đến phòng bệnh.
Bên giường bệnh chỉ có giáo sư Hoàng và Cố Phi Vũ. Hai người đang lau người cho chủ nhiệm Cố, thấy Thư Tần mang đồ ăn nóng đến, anh ta vội bước đến: “Làm gì phiền phức như vậy, sư muội Thư Tần làm anh ngại quá!”
Thư Tần đặt cơm lên bàn trà nhỏ, “Thường ngày em đều phiền đến sư huynh, bác Cố ngã bệnh, đêm qua cả nhà đều không được nghỉ ngơi, nếu ăn cơm hộp làm sao chịu nổi? Giáo sư Hoàng, ở đây có canh nóng ạ.”
Giáo sư Hoàng rửa tay bước đến: “Đừng gọi giáo sư Hoàng, cứ gọi dì là được. Cháu thật cẩn thận, chẳng trách Vũ Minh luôn khen cháu. Vừa tan ca chắc cháu cũng chưa ăn, cháu ăn trước đi, dì đợi Vũ Minh. Chiều nay đã quyết định thứ hai sẽ làm phẫu thuật, Vũ Minh vừa làm siêu âm TEE thêm lần nữa cho lão Cố, mới đẩy máy đi, sẽ về ngay thôi.”
Bảo sao không thấy Vũ Minh đâu, Thư Tần đổ canh ra bát: “Lát cháu phải đi thăm phòng bệnh nên đã ăn rồi ạ.”
Giáo sư Hoàng quay sang Cố Phi Vũ: “Sao mẹ lại thích cô bé này quá!”
Thư Tần dở khóc dở cười, giáo sư Hoàng và Cố Phi Vũ không hổ là hai mẹ con, cách nói chuyện cũng rất giống nhau.
Cố Phi Vũ đẩy mẹ ngồi xuống: “Mẹ! Bọn con không sao nhưng mẹ cả ngày không ăn sẽ ngất mất. Nghe lời sư muội, trước tiên mẹ uống bát canh đi.”
Giáo sư Hoàng nhận lấy, từ từ uống.
Cố Phi Vũ thương lượng: “Tối nay con và Vũ Minh ở đây, mẹ về nhà Vũ Minh nghỉ ngơi đi.”
Thư Tần ngồi nhìn máy theo dõi, ECG, ST và Q (6) không có gì thay đổi, TCI bơm truyền đồng loạt ba bốn loại thuốc trợ tim, máy oxy liên tục hoạt động, máy khử rung tim vẫn được đặt ở cuối giường.
(6) Chỉ số trong điện tâm đồ.
Bác Cố vẫn chưa vượt qua giai đoạn nguy hiểm, phải liên tục túc trực.
Cố Phi Vũ không đùa giỡn như bình thường, sắc mặt giáo sư Hoàng trông rất mệt mỏi, Thư Tần đoán chắc đêm nay Vũ Minh cũng sẽ ở lại đây.
Ngồi thêm một lúc Thư Tần lên tiếng: “Dì Hoàng, Cố sư huynh hai người dùng cơm nhé, cháu về khoa trước.”
Cố Phi Vũ muốn tiễn cô ra, Thư Tần ngăn lại: “Nơi này không thể bỏ không được. Sư huynh cũng đừng quá khách sáo với em.”
Cố Phi Vũ đành thôi.
Thư Tần về khoa, mở danh sách bệnh nhân phẫu thuật ngày thứ hai, quả nhiên ca phẫu thuật của bác Cố ở vị trí đầu tiên, cuộc thảo luận đã có kết quả, phương thức phẫu thuật được chọn là “Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành”.
Điều làm cô bất ngờ chính là bác sĩ gây mê là Vũ Minh, còn cô là trợ thủ.
Tuy bác Cố không phẫu thuật tuần hoàn ngoài nhưng độ nguy hiểm vẫn ở mức cao, do vậy phẫu thuật tuần hoàn ngoài được sắp xếp dự bị.
Từ nửa tháng trước, Thư Tần đã chọn đề tài “Ứng dụng siêu âm thực quản trong tuần hoàn ngoại vi”, nhưng vì ở phòng gây mê ngoại khoa thường vẫn chưa xong nên đây là lần đầu tiên cô bước vào phòng phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
Thư Tần còn đang choáng váng, đúng lúc có bạn học đến xem danh sách phẫu thuật ngày thứ hai, trông thấy ca phẫu thuật này liền chép miệng: “Gần nửa tháng nay trưởng khoa Vũ không vào khu phẫu thuật, lần này có cơ hội hiếm chứng kiến anh ấy làm TEE, nghe nói trình độ TEE của anh ấy đứng đầu trong dàn bác sĩ trẻ của khoa. Thứ hai bọn tớ cũng qua phòng tuần hoàn ngoài học tập một chút.”
Sau khi thăm bệnh nhân, Thư Tần sang khoa Điều trị đau, Vũ Minh gọi điện cho cô: “Tối nay anh không đưa em về ký túc xá được. Sáng mai em về đến nhà thì báo lại cho anh nhé!”
Thư Tần hỏi: “Anh ăn cơm chưa?”
“Ăn rồi!”
“Có uống canh không đấy?”
“Có.” Cổ họng Vũ Minh đang như nuốt phải sỏi, nghe những câu nói đơn giản của Thư Tần, tưởng tượng cảnh tối nay cô chạy qua chạy lại thì cổ họng anh bớt đau hơn rất nhiều: “Em xem lịch phẫu thuật chưa, thứ hai nhớ đến sớm!”
Thư Tần vâng một tiếng, phẫu thuật gây mê tuần hoàn ngoài cần chuẩn bị trước rất nhiều, phải đến trước giờ phẫu thuật nửa tiếng. Tình trạng bác Cố vẫn chưa chuyển biến tốt, phẫu thuật phải chờ hai ngày mới thực hiện, cuối tuần này có lẽ nhà họ Cố và Vũ Minh không thể thả lỏng.
Cô lên tiếng: “Anh cứ lo việc đi, ngày mai về đến nhà em sẽ báo với anh ngay.”
Vũ Minh lên tiếng: “Ở bên này cũng có người thân của nhà họ Cố giúp đỡ. Mấy hôm nay em đã mệt muốn chết rồi, cuối tuần ở nhà cần làm gì thì làm. Cơ hội thi đua chỉ có một lần, chỉ còn mấy hôm để chuẩn bị, lỡ mà thi không đạt đừng tìm anh khóc nhè!”
Câu cuối cùng anh đè thấp âm lượng. Nếu không biết tâm trạng anh lúc này không vui thì cô còn tưởng câu cuối cùng là do anh chỉ muốn trêu cô.
Thư Tần nói: “Nếu có khóc sẽ không tìm anh khóc!”
“Có thể có tiền đồ một chút không? Không thể trả lời “tuyệt đối sẽ không khóc” à?”
Cô tưởng tượng dáng vẻ kiêu ngạo của anh khi nói câu vừa rồi.
“Anh không hiểu đâu, cái này gọi là biết trước biết sau.” Có thể cô không “ngông cuồng” được như anh. Tuy nhiên ngẫm lại, gần đây không biết có phải chịu ảnh hưởng của anh không, tự dưng dần dần cô không còn khiêm tốn như trước, có vài lần cô cũng phát biểu vài câu khá tự cao. Đây không phải chiều hướng tốt, phương diện nghiệp vụ của cô còn quá non, cô phải nghĩ biện pháp ngăn chặn lại.
Thật sự cô đã định chủ nhật qua đây một chuyến nhưng hiện tại đành thôi, “Vậy anh nhớ giữ gìn sức khỏe, buổi tối anh và Cố sư huynh phải thay phiên nhau nghỉ ngơi đấy nhé.”
Vũ Minh ừ một tiếng, nghe cô đáp vậy anh biết cô đã nghe lời mình, không chạy đến nữa. Có người gọi, là đồng nghiệp khoa ngoại: “Anh có việc rồi. Em nhớ cuối tuần tập trung ôn tập đấy!”
Ròng rã hai ngày Thư Tần tập trung đọc sách, cô gọi cho Vũ Minh, được biết tình hình bác Cố đã ổn định hơn nên cũng bớt lo lắng.
Ngày thứ hai, chưa đến 7 giờ cô đã đến khoa, vì thời gian có hạn nên họp giao ban được một nửa cô liền ra ngoài thay quần áo vào phòng phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
Khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài có bảy phòng, bác Cố ở phòng thứ ba, mỗi sáng sau khi họp giao ban xong chủ nhiệm La đều qua khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài xem xét.
Khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài là một trong những nơi phẫu thuật lớn nhất của khoa ngoại, ngoại trừ bàn phẫu thuật, máy gây mê còn đặt rất nhiều các thiết bị hỗ trợ khác.
Khi bước vào Thư Tần khó tránh khỏi tâm trạng căng thẳng, lần đầu tiên được học tập phương thức gây mê phức tạp thế này, không ngờ lại do chính tay Vũ Minh hướng dẫn.
Vũ Minh đã ở bên trong chuẩn bị, máy siêu âm TEE được đặt ở bên cạnh, xuất phát từ sự kính nể hay cảm giác nào đó, mỗi lần đến gần anh, tim cô đều đập rất nhanh.
Bác Cố nằm trên giường bệnh, Vũ Minh ngẩng đầu nhìn Thư Tần, nhỏ giọng nói với bác Cố: “Bác Cố, Thư Tần đến rồi!”
Chủ nhiệm Cố cố gắng mở mắt để nhìn rõ dáng vẻ Thư Tần hơn, Thư Tần bước nhanh đến trước mặt ông, dịu dàng lên tiếng: “Cháu chào bác Cố.”
Chủ nhiệm Cố nhìn cô. Cố Phi Vũ cũng có đôi mắt biết cười như ông, nhưng trông ông sành sỏi và chín chắn hơn rất nhiều. Qua hai ngày một đêm trị liệu, sáng nay ông mới tỉnh táo được một chút.
Ánh mắt ông cực kỳ dịu dàng, ấm áp, là ánh mắt quan tâm của trưởng bối đối với vãn bối. Thư Tần biết, chẳng vì lý do nào khác, chỉ duy nhất một nguyên nhân đó chính là cô là bạn gái Vũ Minh. Trước đây từng biết đến tình cảm thân thiết giữa Vũ Minh và nhà họ Cố, nhưng đến tận giờ phút này mới có thể thấu hiểu được sự lo lắng của Vũ Minh.
Vũ Minh: “Bác Cố, vậy cháu đưa Thư Tần đi chuẩn bị nhé.”
Chủ nhiệm Cố chầm chậm chớp mắt.
Đúng lúc này có vài người tiến vào, là chủ nhiệm khoa lồng ngực và các bác sĩ phẫu thuật, đi sau cùng là Cố Phi Vũ.
Cho dù Cố Phi Vũ đeo khẩu trang nhưng Thư Tần vẫn nhìn ra được sắc mặt anh ta trắng bệch, anh ta đứng ở cửa, giọng nói khàn khàn: “Chủ nhiệm Triệu, các thầy và các anh em. Tôi đứng ở đây chờ.”
Vũ Minh giống như sợ bị tâm trạng của Cố Phi Vũ ảnh hưởng nên anh không quay lại nhìn.
Không biết ai ở ngoài gọi Cố Phi Vũ, là giọng của Chu Văn: “Cậu sang bên kia chờ đi, đừng làm Vũ Minh căng thẳng.”
Vũ Minh kiên định làm tất cả mọi thao tác, nhưng nhìn động tác và ánh mắt của anh, cô có thể nhận ra được anh căng thẳng hơn bình thường, khi chụp mặt nạ lên mặt chủ nhiệm Cố, Vũ Minh cố gắng giữ cho giọng nói mình bình tĩnh: “Bác Cố, bác nghỉ ngơi một chút.”
Có thể quen với sóng to gió lớn hoặc có thể muốn để Vũ Minh yên tâm, chủ nhiệm Cố thả lỏng cơ thể, từ từ nhắm chặt mắt.
Vũ Minh điều chỉnh lại tốc độ truyền thuốc trợ tim, sau đó hướng dẫn Thư Tần đặt nội khí quản, tiếp đến là TEE.
Nghe thông tin, một số nghiên cứu sinh đã đến phòng quan sát, muốn tận mắt chứng kiến Vũ Minh thao tác siêu âm TEE. Người thực hiện thủ thuật TEE không ít nhưng đạt đến trình độ được như Vũ Minh không nhiều. Nghe nói năm đó để có thể thông thạo được thủ thuật này, anh ở tuần hoàn ngoài ròng rã nửa năm trời, sau đó khi còn tu nghiệp ở Mỹ, anh cũng tập trung học khóa huấn luyện TEE.
Lát sau hơn một nửa nghiên cứu sinh bị thầy đuổi ra ngoài, chỉ còn lại các bác sĩ và thạc sĩ.
Bác sĩ phẫu thuật trải khăn mổ, đầu tiên Vũ Minh đưa đầu dò TEE vào thực quản, tiếp theo chỉnh góc độ và độ sáng.
Anh hỏi Thư Tần: “Hiểu nguyên lý TEE chưa?”
Thư Tần gật đầu: “Đầu dò sẽ theo thực quản vào trong, vì để tránh xương sườn và phổi nên cũng ảnh hưởng ít nhiều đến chất lượng hình ảnh thu được. Đầu dò nằm gần tim hơn, vì vậy đây là phương pháp hình ảnh được sử dụng phổ biến để quan sát cấu trúc tim trong phẫu thuật tuần hoàn ngoài.”
Trước khi phẫu thuật, bác sĩ gây mê dùng TEE phán đoán chức năng tim và bệnh lý.
Sau phẫu thuật, bác sĩ gây mê có thể dùng TEE để xem xét hiệu quả của ca phẫu thuật.
Nói một cách dễ hiểu hơn, nếu như trong trường hợp phẫu thuật lá van quá dày gây tắc, bác sĩ phẫu thuật có thể thông qua TEE phát hiện được vấn đề và ngay lập tức bác sĩ lồng ngực sẽ sửa van, tránh tình trạng sau khi bệnh nhân về lại phòng bệnh rồi tiếp tục phát hiện bệnh lý, trở lại phòng phẫu thuật một lần nữa.
Đưa đầu dò vào thực quản, Vũ Minh chụp lại mặt cắt của bốn buồng tim và động mạch chủ.
Trái tim đang đập, Thư Tần nhìn màu đỏ của máu và màu xanh giao nhau trên màn hình.
Các đồng nghiệp đến gần, Vũ Minh điều chỉnh góc độ, chờ đầu dò đến được chiều sâu thích hợp thì bắt đầu đo độ hở van tim hai lá.
Sau khi quan sát, anh nhìn chằm chằm vào màn hình, nhíu mày.
Thư Tần vừa bực mình vừa lo lắng. Đây là đánh giá trực quan, dựa vào kinh nghiệm, người thực hiện thao tác còn phải đưa ra được số liệu chuẩn xác hơn cả máy móc. Nghe thì có vẻ vô lý nhưng sự thật chính là như vậy.
Chủ nhiệm Triệu thường hợp tác với Vũ Minh, rất tin tưởng trình độ TEE của anh, ông hỏi: “Vũ Minh, độ hở van hai lá so với hai ngày trước không biến chuyển nhiều chứ?!!”
Vũ Minh điều chỉnh, chụp mặt cắt tốt nhất, ngẩng đầu nhìn màn hình: “Diện tích hở van hai lá 5cm2, trung bình nặng.”
“5cm2?” Chủ nhiệm Triệu hỏi lại: “Trước phẫu thuật chỉ 4cm2.”
Có lẽ sau khi thảo luận mọi người đều cho rằng tính chất trào ngược sẽ biến mất ngay sau khi thực hiện thủ thuật bắc cầu, do vậy mới lựa chọn phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Tuy nhiên, hiện tại cho thấy khả năng tồn tại biến chứng sau phẫu thuật là rất lớn.
Vũ Minh đổi góc độ, kết hợp mốc cao nhất đưa ra đánh giá, hàng lông mày anh càng nhíu chặt: “5cm2 – 6cm2, gần 6cm2, nặng.”
Tim Thư Tần muốn lọt ra ngoài, nếu bác Cố xuất hiện tình trạng hở van hai lá nặng, phẫu thuật dạng này không thể giảm được tình trạng trào ngược (7), cuối cùng phải chuyển qua phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
(7) Hở van hai lá là tình trạng van hai lá đóng không kín làm cho dòng máu từ thất trái lẽ ra đi một chiều qua van động mạch chủ đưa máu đi nuôi toàn cơ thể lại bị trào ngược trở lại một phần vào nhĩ trái.
Tuy nhiên bác Cố còn nhiều chứng bệnh khác, nếu ngừng đập tạm thời với ông mà nói có thể gây tác động rất lớn đến các cơ quan nội tạng quan trọng.
Chắc chắn Vũ Minh và giáo sư Hoàng đã cân nhắc tất cả các mặt lợi hại nên mới quyết định làm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Ai ngờ tình trạng hở van hai lá còn tệ hơn khi ở trong phòng bệnh.
Vũ Minh tiếp tục siêu âm đánh giá tâm thất trái, Thư Tần biết anh đang nỗ lực đưa ra những đánh giá chính xác. “Quan tâm tắc loạn”, tuy Vũ Minh đã cho ra kết quả nhưng vẫn chưa thể đưa ra được đề nghị hợp lý.
Chủ nhiệm Triệu lên tiếng: “Nếu lần đánh giá tiếp theo vẫn kiên trì muốn làm phẫu thuật này, chúng ta cần phải thảo luận thêm một lần nữa.”
Trán Vũ Minh lấm tấm mồ hôi, Thư Tần nhìn sắc mặt đầy lo âu của anh. Cô hiểu anh đang lo lắng chuyện gì, bởi giờ khắc này anh không phải tự quyết định cho mình mà thay cho bác Cố, thậm chí ra quyết định thay cho cả nhà họ Cố. Hai từ “người thân” đã khiến anh mất đi ít nhiều sự bình tĩnh thường có.
Tất cả sự chú ý của mọi người đều dồn lên màn hình siêu âm, có người đi vào cũng không biết, mãi đến khi người này nắm đầu dò trong tay Vũ Minh, hờ hững lên tiếng: “Để tôi!”
Giọng nói trầm thấp khiến người ta cảm thấy yên tâm, Thư Tần quay đầu nhìn, thì ra là chủ nhiệm La: “Vũ Minh, chỗ này để cho thầy, em ra ngoài nghỉ ngơi trước đi.”
Vũ Minh dừng một lúc mới gật đầu, đứng dậy: “Vâng!”
Anh nhìn Thư Tần một chút rồi sang bên cạnh cởi găng tay, lúc này Thư Tần mới phát hiện lưng áo của anh ướt đẫm mồ hôi, anh cởi áo, ra khỏi phòng phẫu thuật.
Thư Tần chưa bao giờ chứng kiến dáng vẻ chật vật này của anh, chủ nhiệm La một lần nữa xoay đầu dò, cùng nhất trí với kết luận của Vũ Minh, tuy hở van hai lá nặng nhưng vẫn đề nghị làm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.
Bác sĩ khoa ngoại lồng ngực cũng đồng ý với ý kiến này, nhưng vì diện tích hở van lớn hơn so với đánh giá trước phẫu thuật nên cần phải nói chuyện với Cố Phi Vũ và giáo sư Hoàng.
Thư Tần ra ngoài lấy thuốc, trông thấy Vũ Minh và Cố Phi Vũ ngồi ở băng ghế dài ngoài hành lang, Vũ Minh nhắm mắt, ngửa đầu tựa vào tường, anh mệt lắm rồi.
Phẫu thuật kéo dài hơn hai tiếng, quá trình đều rất thuận lợi, thiết lập thành công động mạch vành, chỉ còn lo lắng trào ngược van hai lá.
Sau khi phẫu thuật xong, mọi người tiếp tục quan sát chủ nhiệm La thực hiện TEE để tiến hành đánh giá.
Một giây, hai giây, ba giây, kết quả van hai lá đã có, Thư Tần như ngừng thở, chủ nhiệm La cẩn thận đo và quan sát, cuối cùng lên tiếng: “Chủ nhiệm Triệu, các mối nối quá tốt, phán đoán không sai, tình trạng trào ngược hoàn toàn biến mất. Thư Tần, em mau ra báo tin tốt này với các sư huynh!”
Thư Tần vừa mừng vừa lo, cô gật đầu chạy đi. Có sư huynh đã không kìm được, giẫm nút mở cửa: “Vũ Minh, Cố Phi Vũ, đừng lo lắng, hở van tim không thành vấn đề.”
Giáo sư Hoàng nắm tay Thư Tần: “Dì có nghe Cố Phi Vũ nói qua, cháu là sư muội của Vũ Minh à?”
Thư Tần trịnh trọng: “Cháu chào giáo sư Hoàng.”
Giáo sư nhìn Vũ Minh rồi quay lại Thư Tần. Mẹ Vũ Minh qua đời khi mới bốn mươi tuổi, mỗi khi nghĩ đến việc này dì thường cố gắng kìm nước mắt, lúc này đây trông thấy bạn gái Vũ Minh, ánh mắt dì để lộ sự quan tâm sâu sắc. Giáo sư Uông cũng nhìn Thư Tần, trong lòng không khỏi nhớ đến người đồng nghiệp đã khuất.
Sức khỏe của chủ nhiệm Cố vẫn chưa ổn định, trong phòng nói chuyện vài ba câu rồi lập tức yên lặng. Thư Tần chỉ xin nghỉ được nửa tiếng, qua đây thăm rồi phải trở về ngay.
Vũ Minh lên tiếng chào rồi ra ngoài tiễn Thư Tần, giáo sư Hoàng muốn tiễn ra đến tận cửa nhưng cả người mệt mỏi nên mấy đồng nghiệp kéo bà ngồi xuống sofa.
Khi cửa gần đóng, Thư Tần nghe âm thanh thở dài của giáo sư Hoàng: “Mệt mỏi cả đời, đến khi tưởng được an nhàn hưởng phúc tuổi già thì sức khỏe lại không chống đỡ được. Hiện tại mới rõ ràng, cuộc sống là vô thường.” (1)
(1) Cuộc sống và vạn vật quanh chúng ta, từng giờ từng phút luôn luôn biến đổi theo không gian và thời gian, không có gì tồn tại vĩnh viễn. Đó chính là “Vô thường”, nghĩa là không có gì thường xuyên trường tồn mãi mãi. Thân vô thường: Sinh, lão, bệnh, tử, bệnh tật, tai nạn bất thường luôn xảy ra.
Thư Tần đứng ở hành lang hỏi Vũ Minh: “Anh ăn trưa chưa?”
“Ăn rồi!” Sáng nay sau khi thảo luận phương án trị liệu cho bác Cố, anh đã ăn đại cơm hộp của bệnh viện.
“Bác Cố bệnh nặng lắm hả anh?”
Y tá đẩy xe thuốc đến, Vũ Minh kéo Thư Tần sang một bên: “Sáng sớm mới làm siêu âm TEE (2) cho bác Cố, ngoại trừ mạch vành ba nhánh (3) còn kèm hở van hai lá (4), hiện tại vẫn chưa quyết định phẫu thuật tuần hoàn ngoài hay trực tiếp phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.” (5)
(2) TEE - Transoesophageal-Echocardiogram, siêu âm tim qua đường thực quản. Không giống như siêu âm tim chuẩn, một dụng cụ với đầu dò nội soi dài và nhỏ được gọi là đầu dò TEE. Đầu dò TEE sẽ được đưa vào họng hoặc qua thực quản.
Trái tim của chúng ta được nuôi dưỡng bởi một hệ thống mạch máu gọi là hệ động mạch vành, hệ thống này được chia làm 3 nhánh lớn làm nhiệm vụ cung cấp máu giàu oxy và dinh dưỡng tới nuôi tim.
(3) Bệnh mạch vành 3 nhánh là tình trạng cả ba nhánh mạch vành đều bị tắc hẹp, thường xảy ra ở người cao tuổi, người bệnh tiểu đường, có tiền sử tăng huyết áp, mỡ máu cao và những người hút thuốc lá. Bệnh tiến triển âm thầm trong nhiều năm, ban đầu người bệnh có thể chỉ cảm thấy tức ngực, đau ngực, nhưng thường không để ý tới. Theo thời gian, cơ tim luôn hoạt động trong tình trạng thiếu máu và cuối cùng dẫn đến suy tim. Người bệnh cũng có nguy cơ cao gặp nhồi máu cơ tim cấp do bị tắc cả 3 mạch máu nuôi tim. Bệnh mạch vành 3 nhánh nếu phát hiện và điều trị muộn, tỷ lệ tử vong cao tới 62%.
(4) Van hai lá được ví như “cánh cửa” nằm giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái. Van hai lá có hai cánh mỏng, giúp máu chảy theo một chiều từ nhĩ xuống thất và đóng chặt buồng tâm thất khi bơm máu vào hệ thống tuần hoàn. Do van hai lá làm việc không đúng cách, van không đóng chặt khiến máu bị phun ngược trở lại tâm nhĩ gây thiếu máu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể và làm xuất hiện các triệu chứng của bệnh hở van tim hai lá.
(5) Đây là một phẫu thuật nhằm tạo lập một đường chảy tắt từ động mạch chủ tới phía sau vị trí tắc hẹp của nhánh động mạch vành, do đó thường được gọi dưới cái tên “phẫu thuật bắc cầu nối chủ – vành”. Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ lấy một đoạn động mạch hoặc tĩnh mạch từ các phần khác của cơ thể bạn. Những mạch máu này sau đó được nối trực tiếp vào phía sau vị trí tắc, hẹp của động mạch vành tổn thương. Qua các cầu nối ấy, máu có thể chảy qua những nơi hẹp tắc và đến phần cơ tim được nuôi dưỡng bởi nhánh mạch vành đó nhiều hơn.
Các động mạch hoặc tĩnh mạch được sử dụng là các mạch máu có thể thay thế được. Sử dụng các nhánh mạch này không làm ảnh hưởng tới việc lưu thông máu ở nơi nó được lấy đi.
Thông thường, các bác sĩ hay dùng các động mạch nằm ngay trong lồng ngực chạy dọc theo xương ức (động mạch vú trong). Nếu sử dụng tĩnh mạch, người ta thường lấy các tĩnh mạch ở mặt trong cẳng chân (tĩnh mạch hiển). Đôi khi có thể lấy tĩnh mạch ở phía ngoài cẳng chân, cánh tay hoặc một số động mạch ở ổ bụng. Rất hiếm khi phải sử dụng các mạch máu của người khác cho hoặc mạch nhân tạo (khi động mạch hoặc tĩnh mạch của chính bệnh nhân không thể dùng được).
Phẫu thuật bắc cầu nối chủ - vành thường phải dùng máy tim phổi nhân tạo. Máy này sẽ hoạt động thay thế khi tim và phổi ngừng hoạt động trong khi phẫu thuật để nối được chính xác vào động mạch vành.
Thư Tần suy nghĩ, trong hai loại phẫu thuật đều có những ưu nhược điểm riêng. Cách đầu tiên có thể thuận lợi giải quyết những triệu chứng của tim, nhưng trái tim sẽ ngừng đập một khoảng thời gian, điều đó dẫn đến những khó khăn trong việc khôi phục chức năng nội tạng.
Cách sau lại không thể giải quyết tình trạng van và tăng áp động mạch phổi, hơn nữa phẫu thuật này yêu cầu bác sĩ thực hiện phẫu thuật và bác sĩ gây mê phải có trình độ khá cao.
Chắc chắn Vũ Minh sẽ mong bác Cố có thể phẫu thuật trong trạng thái trái tim đập liên tục. Thế nhưng ai sẽ đảm bảo được một trong hai phương thức phẫu thuật ấy chắc chắn không xảy ra vấn đề nguy hiểm.
Cô chợt nhớ đến câu nói của mẹ Cố Phi Vũ vừa rồi, cuộc sống thật vô thường, ở bệnh viện sẽ hiểu được rõ ràng cảm giác ấy là như thế nào.
Vũ Minh nhìn Thư Tần, sắc mặt cô không hồng hào như thường ngày, có lẽ tối qua cô ngủ cũng không ngon giấc, giọng anh mang theo chút áy náy: “Anh ở đây chăm sóc, ngày mai không thể đưa em về nhà.”
Thư Tần cúi đầu nhìn điện thoại, cô suýt nữa quên hôm nay đã là thứ sáu. Cố Phi Vũ cũng như Vũ Minh đều là con một trong nhà, không có nhiều người thân. Tối hôm qua xảy ra chuyện, Cố Phi Vũ và giáo sư Hoàng cũng chọn gọi cho Vũ Minh đầu tiên, đã cho thấy họ xem Vũ Minh như người nhà. Bác Cố sinh bệnh, cả nhà phải luân phiên chăm sóc.
Thư Tần: “Lát em gọi cho dì, tối em mang cơm qua đây. Nếu như tối có thể nghỉ ngơi, anh cố gắng về nhà ngủ một giấc. Ngày mai em qua giúp anh một tay.”
Vũ Minh cười nói: “Làm sao lại phiền em chứ. Tuần sau không phải em thi đấu ư? Ở đây đủ người rồi, em cứ ở nhà yên tâm ôn tập đi.”
Cửa phòng bệnh mở ra, Thích Mạn và mấy người bước ra. Khi đi ngang qua cô và Vũ Minh, cô ta gật đầu chào.
Thư Tần vốn quyết định cuối tuần sang giúp được gì thì giúp, nhưng vừa trông thấy Thích Mạn liền lập tức nghĩ đến kỳ thi gian nan sắp tới, cô do dự một chút rồi hạ quyết tâm: “Thứ bảy em qua giúp, chủ nhật em có cả ngày ở nhà ôn bài.”
Vũ Minh không chịu: “Bình thường em đi làm đã mệt rồi phải thi, khó khăn lắm mới có mấy ngày cuối tuần, em phải nghỉ ngơi hiểu không? Hơn nữa, nếu mai em qua, anh lại phải đưa em về.”
Anh khuyên cô, câu cuối cùng chính là đòn sát thủ. Dĩ nhiên cô có thể đi xe buýt hoặc taxi về nhà, nhưng chỉ sợ Vũ Minh không yên tâm bỏ bác Cố rồi đưa cô về.
Thư Tần nói lảng sang chuyện khác: “Thôi em về khoa làm việc, anh nhớ nhắn Cố sư huynh tối đừng gọi cơm hộp đấy.”
Vũ Minh biết nếu không cho Thư Tần làm chút gì đó thì trong lòng cô chắc chắn sẽ thấy khó chịu, anh đành liếc cô một cái, gật đầu: “Lát nữa anh sẽ báo. Em đi làm đi, muộn rồi.”
Thư Tần về khoa. Tan ca, cô về nhà Vũ Minh làm cơm với dì Lưu, bỏ vào hộp giữ nhiệt cầm đến phòng bệnh.
Bên giường bệnh chỉ có giáo sư Hoàng và Cố Phi Vũ. Hai người đang lau người cho chủ nhiệm Cố, thấy Thư Tần mang đồ ăn nóng đến, anh ta vội bước đến: “Làm gì phiền phức như vậy, sư muội Thư Tần làm anh ngại quá!”
Thư Tần đặt cơm lên bàn trà nhỏ, “Thường ngày em đều phiền đến sư huynh, bác Cố ngã bệnh, đêm qua cả nhà đều không được nghỉ ngơi, nếu ăn cơm hộp làm sao chịu nổi? Giáo sư Hoàng, ở đây có canh nóng ạ.”
Giáo sư Hoàng rửa tay bước đến: “Đừng gọi giáo sư Hoàng, cứ gọi dì là được. Cháu thật cẩn thận, chẳng trách Vũ Minh luôn khen cháu. Vừa tan ca chắc cháu cũng chưa ăn, cháu ăn trước đi, dì đợi Vũ Minh. Chiều nay đã quyết định thứ hai sẽ làm phẫu thuật, Vũ Minh vừa làm siêu âm TEE thêm lần nữa cho lão Cố, mới đẩy máy đi, sẽ về ngay thôi.”
Bảo sao không thấy Vũ Minh đâu, Thư Tần đổ canh ra bát: “Lát cháu phải đi thăm phòng bệnh nên đã ăn rồi ạ.”
Giáo sư Hoàng quay sang Cố Phi Vũ: “Sao mẹ lại thích cô bé này quá!”
Thư Tần dở khóc dở cười, giáo sư Hoàng và Cố Phi Vũ không hổ là hai mẹ con, cách nói chuyện cũng rất giống nhau.
Cố Phi Vũ đẩy mẹ ngồi xuống: “Mẹ! Bọn con không sao nhưng mẹ cả ngày không ăn sẽ ngất mất. Nghe lời sư muội, trước tiên mẹ uống bát canh đi.”
Giáo sư Hoàng nhận lấy, từ từ uống.
Cố Phi Vũ thương lượng: “Tối nay con và Vũ Minh ở đây, mẹ về nhà Vũ Minh nghỉ ngơi đi.”
Thư Tần ngồi nhìn máy theo dõi, ECG, ST và Q (6) không có gì thay đổi, TCI bơm truyền đồng loạt ba bốn loại thuốc trợ tim, máy oxy liên tục hoạt động, máy khử rung tim vẫn được đặt ở cuối giường.
(6) Chỉ số trong điện tâm đồ.
Bác Cố vẫn chưa vượt qua giai đoạn nguy hiểm, phải liên tục túc trực.
Cố Phi Vũ không đùa giỡn như bình thường, sắc mặt giáo sư Hoàng trông rất mệt mỏi, Thư Tần đoán chắc đêm nay Vũ Minh cũng sẽ ở lại đây.
Ngồi thêm một lúc Thư Tần lên tiếng: “Dì Hoàng, Cố sư huynh hai người dùng cơm nhé, cháu về khoa trước.”
Cố Phi Vũ muốn tiễn cô ra, Thư Tần ngăn lại: “Nơi này không thể bỏ không được. Sư huynh cũng đừng quá khách sáo với em.”
Cố Phi Vũ đành thôi.
Thư Tần về khoa, mở danh sách bệnh nhân phẫu thuật ngày thứ hai, quả nhiên ca phẫu thuật của bác Cố ở vị trí đầu tiên, cuộc thảo luận đã có kết quả, phương thức phẫu thuật được chọn là “Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành”.
Điều làm cô bất ngờ chính là bác sĩ gây mê là Vũ Minh, còn cô là trợ thủ.
Tuy bác Cố không phẫu thuật tuần hoàn ngoài nhưng độ nguy hiểm vẫn ở mức cao, do vậy phẫu thuật tuần hoàn ngoài được sắp xếp dự bị.
Từ nửa tháng trước, Thư Tần đã chọn đề tài “Ứng dụng siêu âm thực quản trong tuần hoàn ngoại vi”, nhưng vì ở phòng gây mê ngoại khoa thường vẫn chưa xong nên đây là lần đầu tiên cô bước vào phòng phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
Thư Tần còn đang choáng váng, đúng lúc có bạn học đến xem danh sách phẫu thuật ngày thứ hai, trông thấy ca phẫu thuật này liền chép miệng: “Gần nửa tháng nay trưởng khoa Vũ không vào khu phẫu thuật, lần này có cơ hội hiếm chứng kiến anh ấy làm TEE, nghe nói trình độ TEE của anh ấy đứng đầu trong dàn bác sĩ trẻ của khoa. Thứ hai bọn tớ cũng qua phòng tuần hoàn ngoài học tập một chút.”
Sau khi thăm bệnh nhân, Thư Tần sang khoa Điều trị đau, Vũ Minh gọi điện cho cô: “Tối nay anh không đưa em về ký túc xá được. Sáng mai em về đến nhà thì báo lại cho anh nhé!”
Thư Tần hỏi: “Anh ăn cơm chưa?”
“Ăn rồi!”
“Có uống canh không đấy?”
“Có.” Cổ họng Vũ Minh đang như nuốt phải sỏi, nghe những câu nói đơn giản của Thư Tần, tưởng tượng cảnh tối nay cô chạy qua chạy lại thì cổ họng anh bớt đau hơn rất nhiều: “Em xem lịch phẫu thuật chưa, thứ hai nhớ đến sớm!”
Thư Tần vâng một tiếng, phẫu thuật gây mê tuần hoàn ngoài cần chuẩn bị trước rất nhiều, phải đến trước giờ phẫu thuật nửa tiếng. Tình trạng bác Cố vẫn chưa chuyển biến tốt, phẫu thuật phải chờ hai ngày mới thực hiện, cuối tuần này có lẽ nhà họ Cố và Vũ Minh không thể thả lỏng.
Cô lên tiếng: “Anh cứ lo việc đi, ngày mai về đến nhà em sẽ báo với anh ngay.”
Vũ Minh lên tiếng: “Ở bên này cũng có người thân của nhà họ Cố giúp đỡ. Mấy hôm nay em đã mệt muốn chết rồi, cuối tuần ở nhà cần làm gì thì làm. Cơ hội thi đua chỉ có một lần, chỉ còn mấy hôm để chuẩn bị, lỡ mà thi không đạt đừng tìm anh khóc nhè!”
Câu cuối cùng anh đè thấp âm lượng. Nếu không biết tâm trạng anh lúc này không vui thì cô còn tưởng câu cuối cùng là do anh chỉ muốn trêu cô.
Thư Tần nói: “Nếu có khóc sẽ không tìm anh khóc!”
“Có thể có tiền đồ một chút không? Không thể trả lời “tuyệt đối sẽ không khóc” à?”
Cô tưởng tượng dáng vẻ kiêu ngạo của anh khi nói câu vừa rồi.
“Anh không hiểu đâu, cái này gọi là biết trước biết sau.” Có thể cô không “ngông cuồng” được như anh. Tuy nhiên ngẫm lại, gần đây không biết có phải chịu ảnh hưởng của anh không, tự dưng dần dần cô không còn khiêm tốn như trước, có vài lần cô cũng phát biểu vài câu khá tự cao. Đây không phải chiều hướng tốt, phương diện nghiệp vụ của cô còn quá non, cô phải nghĩ biện pháp ngăn chặn lại.
Thật sự cô đã định chủ nhật qua đây một chuyến nhưng hiện tại đành thôi, “Vậy anh nhớ giữ gìn sức khỏe, buổi tối anh và Cố sư huynh phải thay phiên nhau nghỉ ngơi đấy nhé.”
Vũ Minh ừ một tiếng, nghe cô đáp vậy anh biết cô đã nghe lời mình, không chạy đến nữa. Có người gọi, là đồng nghiệp khoa ngoại: “Anh có việc rồi. Em nhớ cuối tuần tập trung ôn tập đấy!”
Ròng rã hai ngày Thư Tần tập trung đọc sách, cô gọi cho Vũ Minh, được biết tình hình bác Cố đã ổn định hơn nên cũng bớt lo lắng.
Ngày thứ hai, chưa đến 7 giờ cô đã đến khoa, vì thời gian có hạn nên họp giao ban được một nửa cô liền ra ngoài thay quần áo vào phòng phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
Khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài có bảy phòng, bác Cố ở phòng thứ ba, mỗi sáng sau khi họp giao ban xong chủ nhiệm La đều qua khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài xem xét.
Khu phẫu thuật tuần hoàn ngoài là một trong những nơi phẫu thuật lớn nhất của khoa ngoại, ngoại trừ bàn phẫu thuật, máy gây mê còn đặt rất nhiều các thiết bị hỗ trợ khác.
Khi bước vào Thư Tần khó tránh khỏi tâm trạng căng thẳng, lần đầu tiên được học tập phương thức gây mê phức tạp thế này, không ngờ lại do chính tay Vũ Minh hướng dẫn.
Vũ Minh đã ở bên trong chuẩn bị, máy siêu âm TEE được đặt ở bên cạnh, xuất phát từ sự kính nể hay cảm giác nào đó, mỗi lần đến gần anh, tim cô đều đập rất nhanh.
Bác Cố nằm trên giường bệnh, Vũ Minh ngẩng đầu nhìn Thư Tần, nhỏ giọng nói với bác Cố: “Bác Cố, Thư Tần đến rồi!”
Chủ nhiệm Cố cố gắng mở mắt để nhìn rõ dáng vẻ Thư Tần hơn, Thư Tần bước nhanh đến trước mặt ông, dịu dàng lên tiếng: “Cháu chào bác Cố.”
Chủ nhiệm Cố nhìn cô. Cố Phi Vũ cũng có đôi mắt biết cười như ông, nhưng trông ông sành sỏi và chín chắn hơn rất nhiều. Qua hai ngày một đêm trị liệu, sáng nay ông mới tỉnh táo được một chút.
Ánh mắt ông cực kỳ dịu dàng, ấm áp, là ánh mắt quan tâm của trưởng bối đối với vãn bối. Thư Tần biết, chẳng vì lý do nào khác, chỉ duy nhất một nguyên nhân đó chính là cô là bạn gái Vũ Minh. Trước đây từng biết đến tình cảm thân thiết giữa Vũ Minh và nhà họ Cố, nhưng đến tận giờ phút này mới có thể thấu hiểu được sự lo lắng của Vũ Minh.
Vũ Minh: “Bác Cố, vậy cháu đưa Thư Tần đi chuẩn bị nhé.”
Chủ nhiệm Cố chầm chậm chớp mắt.
Đúng lúc này có vài người tiến vào, là chủ nhiệm khoa lồng ngực và các bác sĩ phẫu thuật, đi sau cùng là Cố Phi Vũ.
Cho dù Cố Phi Vũ đeo khẩu trang nhưng Thư Tần vẫn nhìn ra được sắc mặt anh ta trắng bệch, anh ta đứng ở cửa, giọng nói khàn khàn: “Chủ nhiệm Triệu, các thầy và các anh em. Tôi đứng ở đây chờ.”
Vũ Minh giống như sợ bị tâm trạng của Cố Phi Vũ ảnh hưởng nên anh không quay lại nhìn.
Không biết ai ở ngoài gọi Cố Phi Vũ, là giọng của Chu Văn: “Cậu sang bên kia chờ đi, đừng làm Vũ Minh căng thẳng.”
Vũ Minh kiên định làm tất cả mọi thao tác, nhưng nhìn động tác và ánh mắt của anh, cô có thể nhận ra được anh căng thẳng hơn bình thường, khi chụp mặt nạ lên mặt chủ nhiệm Cố, Vũ Minh cố gắng giữ cho giọng nói mình bình tĩnh: “Bác Cố, bác nghỉ ngơi một chút.”
Có thể quen với sóng to gió lớn hoặc có thể muốn để Vũ Minh yên tâm, chủ nhiệm Cố thả lỏng cơ thể, từ từ nhắm chặt mắt.
Vũ Minh điều chỉnh lại tốc độ truyền thuốc trợ tim, sau đó hướng dẫn Thư Tần đặt nội khí quản, tiếp đến là TEE.
Nghe thông tin, một số nghiên cứu sinh đã đến phòng quan sát, muốn tận mắt chứng kiến Vũ Minh thao tác siêu âm TEE. Người thực hiện thủ thuật TEE không ít nhưng đạt đến trình độ được như Vũ Minh không nhiều. Nghe nói năm đó để có thể thông thạo được thủ thuật này, anh ở tuần hoàn ngoài ròng rã nửa năm trời, sau đó khi còn tu nghiệp ở Mỹ, anh cũng tập trung học khóa huấn luyện TEE.
Lát sau hơn một nửa nghiên cứu sinh bị thầy đuổi ra ngoài, chỉ còn lại các bác sĩ và thạc sĩ.
Bác sĩ phẫu thuật trải khăn mổ, đầu tiên Vũ Minh đưa đầu dò TEE vào thực quản, tiếp theo chỉnh góc độ và độ sáng.
Anh hỏi Thư Tần: “Hiểu nguyên lý TEE chưa?”
Thư Tần gật đầu: “Đầu dò sẽ theo thực quản vào trong, vì để tránh xương sườn và phổi nên cũng ảnh hưởng ít nhiều đến chất lượng hình ảnh thu được. Đầu dò nằm gần tim hơn, vì vậy đây là phương pháp hình ảnh được sử dụng phổ biến để quan sát cấu trúc tim trong phẫu thuật tuần hoàn ngoài.”
Trước khi phẫu thuật, bác sĩ gây mê dùng TEE phán đoán chức năng tim và bệnh lý.
Sau phẫu thuật, bác sĩ gây mê có thể dùng TEE để xem xét hiệu quả của ca phẫu thuật.
Nói một cách dễ hiểu hơn, nếu như trong trường hợp phẫu thuật lá van quá dày gây tắc, bác sĩ phẫu thuật có thể thông qua TEE phát hiện được vấn đề và ngay lập tức bác sĩ lồng ngực sẽ sửa van, tránh tình trạng sau khi bệnh nhân về lại phòng bệnh rồi tiếp tục phát hiện bệnh lý, trở lại phòng phẫu thuật một lần nữa.
Đưa đầu dò vào thực quản, Vũ Minh chụp lại mặt cắt của bốn buồng tim và động mạch chủ.
Trái tim đang đập, Thư Tần nhìn màu đỏ của máu và màu xanh giao nhau trên màn hình.
Các đồng nghiệp đến gần, Vũ Minh điều chỉnh góc độ, chờ đầu dò đến được chiều sâu thích hợp thì bắt đầu đo độ hở van tim hai lá.
Sau khi quan sát, anh nhìn chằm chằm vào màn hình, nhíu mày.
Thư Tần vừa bực mình vừa lo lắng. Đây là đánh giá trực quan, dựa vào kinh nghiệm, người thực hiện thao tác còn phải đưa ra được số liệu chuẩn xác hơn cả máy móc. Nghe thì có vẻ vô lý nhưng sự thật chính là như vậy.
Chủ nhiệm Triệu thường hợp tác với Vũ Minh, rất tin tưởng trình độ TEE của anh, ông hỏi: “Vũ Minh, độ hở van hai lá so với hai ngày trước không biến chuyển nhiều chứ?!!”
Vũ Minh điều chỉnh, chụp mặt cắt tốt nhất, ngẩng đầu nhìn màn hình: “Diện tích hở van hai lá 5cm2, trung bình nặng.”
“5cm2?” Chủ nhiệm Triệu hỏi lại: “Trước phẫu thuật chỉ 4cm2.”
Có lẽ sau khi thảo luận mọi người đều cho rằng tính chất trào ngược sẽ biến mất ngay sau khi thực hiện thủ thuật bắc cầu, do vậy mới lựa chọn phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Tuy nhiên, hiện tại cho thấy khả năng tồn tại biến chứng sau phẫu thuật là rất lớn.
Vũ Minh đổi góc độ, kết hợp mốc cao nhất đưa ra đánh giá, hàng lông mày anh càng nhíu chặt: “5cm2 – 6cm2, gần 6cm2, nặng.”
Tim Thư Tần muốn lọt ra ngoài, nếu bác Cố xuất hiện tình trạng hở van hai lá nặng, phẫu thuật dạng này không thể giảm được tình trạng trào ngược (7), cuối cùng phải chuyển qua phẫu thuật tuần hoàn ngoài.
(7) Hở van hai lá là tình trạng van hai lá đóng không kín làm cho dòng máu từ thất trái lẽ ra đi một chiều qua van động mạch chủ đưa máu đi nuôi toàn cơ thể lại bị trào ngược trở lại một phần vào nhĩ trái.
Tuy nhiên bác Cố còn nhiều chứng bệnh khác, nếu ngừng đập tạm thời với ông mà nói có thể gây tác động rất lớn đến các cơ quan nội tạng quan trọng.
Chắc chắn Vũ Minh và giáo sư Hoàng đã cân nhắc tất cả các mặt lợi hại nên mới quyết định làm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Ai ngờ tình trạng hở van hai lá còn tệ hơn khi ở trong phòng bệnh.
Vũ Minh tiếp tục siêu âm đánh giá tâm thất trái, Thư Tần biết anh đang nỗ lực đưa ra những đánh giá chính xác. “Quan tâm tắc loạn”, tuy Vũ Minh đã cho ra kết quả nhưng vẫn chưa thể đưa ra được đề nghị hợp lý.
Chủ nhiệm Triệu lên tiếng: “Nếu lần đánh giá tiếp theo vẫn kiên trì muốn làm phẫu thuật này, chúng ta cần phải thảo luận thêm một lần nữa.”
Trán Vũ Minh lấm tấm mồ hôi, Thư Tần nhìn sắc mặt đầy lo âu của anh. Cô hiểu anh đang lo lắng chuyện gì, bởi giờ khắc này anh không phải tự quyết định cho mình mà thay cho bác Cố, thậm chí ra quyết định thay cho cả nhà họ Cố. Hai từ “người thân” đã khiến anh mất đi ít nhiều sự bình tĩnh thường có.
Tất cả sự chú ý của mọi người đều dồn lên màn hình siêu âm, có người đi vào cũng không biết, mãi đến khi người này nắm đầu dò trong tay Vũ Minh, hờ hững lên tiếng: “Để tôi!”
Giọng nói trầm thấp khiến người ta cảm thấy yên tâm, Thư Tần quay đầu nhìn, thì ra là chủ nhiệm La: “Vũ Minh, chỗ này để cho thầy, em ra ngoài nghỉ ngơi trước đi.”
Vũ Minh dừng một lúc mới gật đầu, đứng dậy: “Vâng!”
Anh nhìn Thư Tần một chút rồi sang bên cạnh cởi găng tay, lúc này Thư Tần mới phát hiện lưng áo của anh ướt đẫm mồ hôi, anh cởi áo, ra khỏi phòng phẫu thuật.
Thư Tần chưa bao giờ chứng kiến dáng vẻ chật vật này của anh, chủ nhiệm La một lần nữa xoay đầu dò, cùng nhất trí với kết luận của Vũ Minh, tuy hở van hai lá nặng nhưng vẫn đề nghị làm phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.
Bác sĩ khoa ngoại lồng ngực cũng đồng ý với ý kiến này, nhưng vì diện tích hở van lớn hơn so với đánh giá trước phẫu thuật nên cần phải nói chuyện với Cố Phi Vũ và giáo sư Hoàng.
Thư Tần ra ngoài lấy thuốc, trông thấy Vũ Minh và Cố Phi Vũ ngồi ở băng ghế dài ngoài hành lang, Vũ Minh nhắm mắt, ngửa đầu tựa vào tường, anh mệt lắm rồi.
Phẫu thuật kéo dài hơn hai tiếng, quá trình đều rất thuận lợi, thiết lập thành công động mạch vành, chỉ còn lo lắng trào ngược van hai lá.
Sau khi phẫu thuật xong, mọi người tiếp tục quan sát chủ nhiệm La thực hiện TEE để tiến hành đánh giá.
Một giây, hai giây, ba giây, kết quả van hai lá đã có, Thư Tần như ngừng thở, chủ nhiệm La cẩn thận đo và quan sát, cuối cùng lên tiếng: “Chủ nhiệm Triệu, các mối nối quá tốt, phán đoán không sai, tình trạng trào ngược hoàn toàn biến mất. Thư Tần, em mau ra báo tin tốt này với các sư huynh!”
Thư Tần vừa mừng vừa lo, cô gật đầu chạy đi. Có sư huynh đã không kìm được, giẫm nút mở cửa: “Vũ Minh, Cố Phi Vũ, đừng lo lắng, hở van tim không thành vấn đề.”
Bình luận chương 51
Chia sẻ cảm nhận về chương 51 “Chương 51”